Αχ, Ελένη!

                             
Καταγωγή Ελένης
Κόρη του Δία είτε από τη Λήδα είτε από τη Νέμεση:

Όταν ο Δίας πλάγιασε με τη Λήδα παίρνοντας τη μορφή του κύκνου, την ίδια νύχτα που εκείνη βρέθηκε ερωτικά με τον Τυνδάρεω (τον θνητό σύζυγο της), από τον Δία γεννήθηκε ο Πολυδεύκης και η Ελένη, από τον Τυνδάρεω ο Κάστορας και η Κλυταιμνήστρα. Ωστόσο, κάποιοι διηγούνται ότι η Ελένη είναι κόρη της Νέμεσης και του Δία. Αυτή δηλαδή, προκειμένου να αποφύγει την επαφή με τον Δία, μεταμορφώθηκε σε χήνα, αλλά ο Δίας πήρε τη μορφή του κύκνου και ενώθηκε μαζί της. Από το σμίξιμό τους αυτή γέννησε ένα αυγό που κάποιος βοσκός βρήκε στα δάση και το έφερε και το έδωσε στη Λήδα· και αυτή το έβαλε σε ένα κιβώτιο και το φύλαξε και όταν ήρθε η κατάλληλη στιγμή γεννήθηκε η Ελένη που την ανέθρεψε σαν να ήταν δική της κόρη. (Απολλόδ. 3.10.5-7)

Γενεαλογικό δέντρο Ελένης:

Ετυμολογία του ονόματος Ελένη:

Yπάρχουν διαφορετικές εκδοχές για την προέλευση του ονόµατος Eλένη. ∆ύο από αυτές είναι:

α) από τη ρίζα ελ – του ρήµατος αἱρῶ = κυριεύω, καταστρέφω, 

β) από το ουσιαστικό ἑλένη ή ἑλάνη = λαµπάδα, οπότε το Eλένη θα σήµαινε φως, λάµψη.

Η ιστορία της Ελένης εν συντομία (αρπαγές, γάμοι, θάνατος):

Λέγεται (Σχόλ. Ευρ. Ορ. 249) ότι η Αφροδίτη, για κάποιο λόγο, είτε από θυμό προς τον Τυνδάρεω ή από ζήλεια για την ομορφιά των θυγατέρων του, καταράστηκε τις τρεις κόρες του,Τιμάνδρα, Κλυταιμνήστρα, Ελένη, να κάνουν πολλούς γάμους και να μην μείνουν πιστές στους άνδρες τους.

Πατέρα, πάμε να δούμε την Ελένη; Όχι, τη θεία-Ελένη, την Ελένη του Ευριπίδη!

Πολύ μου αρέσει η εισαγωγή του σχολικού βιβλίου στην Ελένη του Ευριπίδη! 

Το θέατρο ως μέσο ψυχαγωγίας, παιδείας, προβληματισμού και καινοτομιών εδώ και 2500 χρόνια!

Πόσο ωραία η εικόνα του γιου με τον πατέρα που την άνοιξη του 412 π.χ. και στα πλαίσια των Μεγάλων Διονυσίων οδεύουν προς το θέατρο συζητώντας και διαφωνώντας! Και πόσο ζηλευτή για μας τους σύγχρονους γονείς αυτή η σκηνή! Γιατί σήμερα που τα μέσα διασκέδασης είναι πολλά και διαφορετικού είδους στον Δυτικό, τον "αναπτυγμένο" κόσμο, και βέβαια ως επί το πλείστον κενά πολιτισμού και ουσιαστικού περιεχομένου,  λίγα είναι τα παιδιά που θα συνόδευαν τους γονείς τους για να απολαύσουν μαζί μια καλή θεατρική παράσταση! 

Γιατί τι ξέρουμε εμείς οι γονείς; Τίποτα στα μάτια ενός εφήβου! Έτσι πάει νομοτελειακά, οι νεότερες γενιές να αμφισβητούν τις παλιότερες και είναι αυτή η αμφισβήτηση που γεννά τις καινούργιες ιδέες και εξελίσσει! Το χάσμα των γενεών, λοιπόν, είναι παλιά ιστορία! Το βλέπουμε στην παρακάτω ιστορία. 

Εκπληκτικό και το γεγονός  ότι ακόμα και στα δύσκολα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου και παρά το γεγονός ότι το μέλλον τους φαντάζει ζοφερό, οι Αθηναίοι συρρέουν στα θέατρα τους για να παρακολουθήσουν παραστάσεις! Τόσο σημαντικές τις θεωρούσαν! Και είναι! Γι'αυτό και τις παρακολουθούμε με το ίδιο ενδιαφέρον και σήμερα! 

Άνοιξη του 412 π.Χ..Χιλιάδες θεατές κατευθύνονται προς το θέατρο του Διονύσου, κάτω από την Ακρόπολη. Ανάμεσά τους ένας έφηβος με τον πατέρα του. Ο έφηβος ανυπομονεί να δει την παράσταση. Ο πατέρας του όμως δε συμμερίζεται την αδημονία του:

– Ο Ευριπίδης... Μα τι έχετε πάθει εσείς οι νέοι και σας αρέσει ο Ευριπίδης;, τον ρωτάει μάλλον περιπαικτικά. Εμένα ποτέ δε με ενθουσίασε.

– Δεν έχεις δίκιο. Είναι μεγάλο ταλέντο.

Παγκάκια για τα παιδιά ενός κατώτερου πολιτικού συστήματος

Περιμένοντας τον άντρα μου στην αυλή του σχολείου του κάθισα σε ένα από τα 3-4 παγκάκια που διαθέτουν οι υπαίθριοι χώροι του (το σχολείο έχει 500 περίπου μαθητές). Τρεις κακοβαμμένες σανίδες, βιδωμένες σε δυο λυγισμένα παλιοσίδερα! Το αίτημα του σχολείου για την κατασκευή τους υποβλήθηκε στο Δήμο (παλιότερα) κι ο Δήμος αυτό κατάφερε να κατασκευάσει είτε λόγω έλλειψης κονδυλίων, είτε γιατί θεωρεί ότι οι μαθητές και το σχολείο δεν αξίζουν κάτι καλύτερο, ποιοτικότερο και καλαίσθητο!

Φυσικά τα ίδια χάλια, τις ίδιες απαράδεκτες και με περιφρόνηση προς τον πολίτη κατασκευές, συναντά κανείς στους περισσότερους δημόσιους χώρους στη χώρα! Για παράδειγμα στον ποδηλατοδρόμο Κοζάνης - Αργίλου υπάρχουν δυο παγκάκια της ίδιας νοοτροπίας, σαν ψωράλογα!

Η απορία που μου δημιουργείται είναι γιατί δεν κατασκευάζεται άπαξ ένα όμορφο παγκάκι, ένα μικρό έργο τέχνης με μεράκι και λίγο μεγαλύτερο κόστος (δεν απαιτούνται δα και τα γρόσια!) που να μείνει για χρόνια και να τιμά και τον δήμαρχο, τον δωρητή, τον σύλλογο ή όποιον φορέα το κατασκεύασε!

Όπου έχω ταξιδέψει, τέτοιο χάλι δεν έχω δει! Ακόμα και στα φτωχά Βαλκάνια, για παράδειγμα στο πρόσφατο ταξίδι στη Ρουμανία, είδα στα μεγάλα πάρκα τους, στους δρόμους κλπ παγκάκια κατασκευασμένα με σεβασμό κι όχι με απαξίωση για τον πολίτη, μερικά απ' αυτά μικρά έργα τέχνης που κοσμούν ως γλυπτά τις πόλεις τους. Εμείς τίποτα! Ντροπή σ' αυτούς που δεν μπορούν να τιμήσουν το αξίωμα τους, γιατί "αρχή άνδρα δείκνυσι".

Στη μακρινή Νέα Ζηλανδία μέλη του οργανισμού CLASSOC - University of Auckland τραγουδούν και χορεύουν με Αρχαία Ελληνικά!

Τα video (και όχι μόνον όπως φαίνεται από τη σελίδα τους στο f/b: https://www.facebook.com/uoaclassoc) είναι δουλειά του μη κερδοσκοπικού οργανισμού: C L A S S O C - University of Auckland Classical Society / classoc από τη Νέα Ζηλανδία. Η Αρχαία Ελληνική Γλώσσα με ερασμιακή προφορά επενδύεται με σύγχρονη μουσική και τη ζωντάνια και το χιούμορ των σπουδαστών της και το αποτέλεσμα είναι απολαυστικό, μα τον Δία! 

                               

Πάρτι θηλέων!

Κι όμως τα δικά μας πάρτι στη δεκαετία του '70 ήταν θηλέων! Με τα αγόρια που φοιτούσαν σε σχολεία αρρένων δεν είχαμε πολλά πάρε δώσε για να μη μας παρεξηγήσουν και σχολιάζουν και μας και τις οικογένειες μας, επιπλέον για να μη μας "ξεγελάσουν" και σχετιστούμε, πράγμα απαγορευμένο και μη συμβατό με την ηθική της εποχής!

Ακόμα και το να μιλάς με ένα αγόρι στο δρόμο, μπορούσε να σου δημιουργήσει προβλήματα, αν σε έβλεπε κάποιος καθηγητής σου ή ο κουτσομπόλης γείτονας που έσπευδε να σε καρφώσει στους γονείς, αφήνοντας κάποιο πονηρό υπονοούμενο! Ο καθένας ερμήνευε αυτό που έβλεπε κατά το δοκούν ή μάλλον συνήθως καχύποπτα. Καταπιεσμένες λοιπόν οι νεαρές κοπέλες από θηλέων σχολεία, με αυστηρούς γονείς και καθηγητές και ζώντας σε μια άκρως συντηρητική κοινωνία, τουλάχιστον στην ελληνική επαρχία, κάναμε και τα πάρτι μας θηλέων! Χορεύαμε σέικ και μπλούζ μεταξύ μας ακούγοντας Bee Gees, Boney M, Rolling Stones, Beatles, Joe Dassin, Adamo, Albano-Romina, Abba κ.α.

Εφηβικά ερωτικά σκιρτήματα (ποίημα)

Γραμμένο το 1978, σε εφηβική ηλικία, εκφράζει έντονα ερωτικά και ανεκπλήρωτα συναισθήματα. Ο έφηβος την εποχή εκείνη στην επαρχία ασφυκτιούσε μέσα σ' ένα κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον που δεν τον εξέφραζε και τον καταπίεζε, ενώ οι εφηβικές ερωτικές σχέσεις απαγορεύονταν δια ροπάλου. Παρά τις απαγορεύσεις και την αυστηρότητα οι νέοι ερωτεύονταν, έστω νοερά!

Κι ύστερα σαν αναπάντεχα αισθανθείς 

τα τεντωμένα νεύρα σου να χαλαρώνουν

κι αίφνις νιώσεις βαθιά μες την ψυχή 

την ευτυχία της απέραντης σιωπής

Τότε, θέλεις να μιλήσεις 

Να μιλήσεις γι' αγάπη!

Να τη στολίσεις, να την τραγουδήσεις

Να γεμίσει όλος ο τόπος μ' αγάπη

Να την αφήσεις να σε ζώσει σφιχτά 

κι έπειτα σιγά σιγά να σε λιώσει 

μες στη γλυκιά, μεθυστική ηδονή του πόνου της.

Να μιλήσεις, να μιλήσεις και τι να πεις;

Λείπουν τα λόγια!

Τάξεραν τότε ο Αδάμ κι η Εύα

κι όταν τη νύχτα εκείνη κάτω απ' τη μηλιά θέλησαν να τα ζήσουν

Τότε.... τους έδιωξε.

Φοβήθηκε τον πειρασμό.

Έπειτα είναι κι ο φόβος

Ίσως φανείς ρομαντική, 

ίσως σαν ξημερώσει δεις πως παραφέρθηκες.

Μα πάλι όχι! Απόψε θα νικήσουμε.

Η γιορτή θα γίνει.

Εγώ και το φεγγάρι

Κι όταν το γλέντι φτάσει στην κόκκινη στιγμή

Τότε, θα ρθεί ο ύμνος:

" Ήρθες πάλι Αγάπη

τότε που ο ήλιος κόντευε να λιώσει τα κέρινα φτερά

Ήρθες τότε που που ξεχασμένη η καρδιά θάπαιρνε κάποιο ερημικό μονοπάτι

Και τόξερα πως θάρθεις!

Τόβλεπα σαν το φεγγάρι μου μιλούσε για τον πλανήτη των ξεχασμένων ονείρων

Τόνιωθα σαν άγγιζα τον ίσκιο μου στο φως σου

Τόξερα σαν νέα που περίμενε με τη λαχτάρα στην καρδιά

Κι ήρθες να φέρεις λύτρωση!"

Έστω γι' απόψε.

Από Ματίνα Γκούτζιου

Κατανάλωση καρπουζιού αλά Κοζανίτικα ή Μακριδακικά

Το κύριο μέρος του καρπού, το εσωτερικό του, καταναλώνεται ως δροσερό, ζουμερό και εύγευστο φρούτο, τα σπόρια ως υπερτροφή, όπως λέει και ο διαδικτυακός "φίλος", συγγραφέας και φυσικός καλλιεργητής Γιάννης Μακριδάκης, - οπότε δεν χρειάζεται να τσιμπάμε και να ξοδευόμαστε με τα διαφημιζόμενα συμπληρώματα διατροφής - το άσπρο της φλούδας ως γλυκό του κουταλιού και το υπόλοιπο, η πράσινη φλούδα που περισσεύει, στον κάδο κομποστοποίησης!

Οικολογική συνείδηση και πνεύμα οικιακής οικονομίας στην πράξη, που μου θύμισε το "μπέντι" για τον Εβραίο που πέρασε από τον τόπο μας και δεν στέριωσε φοβούμενος την ευστροφία (χα!) ή την πρώιμη οικολογική ευαισθησία του Κοζανίτη πανδοχέα!
Για τη σχετική ιστορία: εδώ

"Γέφυρα φιλίας και ειρήνης" ή γέφυρα ταλαιπωρίας στα σύνορα Βουλγαρίας - Ρουμανίας;

Την περάσαμε στο ταξίδι μας προς τη Ρουμανία, αφού ενώνει τις δυο χώρες, Βουλγαρία και Ρουμανία στο φυσικό τους όριο, τον Δούναβη ποταμό, τον Ίστρο ή Τούνα των Τούρκων, που αποτέλεσε στους αιώνες τον μεγάλο υδάτινο δρόμο διακίνησης αγαθών, ιδεών, φίλων και εχθρών.

Το "Caru cu Bere" στο Βουκουρέστι (πληροφορίες για ταξιδιώτες)

Το "Caru cu Bere" είναι μπυραρία και εστιατόριο που επισκεφτήκαμε στον ελεύθερο χρόνο μας στην πόλη. Εύκολο να το βρεις, καθώς βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο του Βουκουρεστίου, κοντά σε ορθόδοξο ναό, απ' όπου πήρε το όνομα της και η οδός (Strada Stavropoleos). Γενικότερα στην περιοχή υπάρχουν πολλά φαγάδικα, μπυραρίες, ζαχαροπλαστεία και άλλα καταστήματα.

Στάση, λοιπόν, στο Caru cu Bere για ξεκούραση από το περπάτημα (δεν βαστούσαν άλλο τα ρημάδια) και φαγητό (να μη φυράνουμε). Μας άρεσε η διακόσμηση του μαγαζιού στο εσωτερικό, το γρήγορο service, η ευγένεια των υπαλλήλων παρά την κούραση τους λόγω φόρτου δουλειάς, οι τιμές του και οι καθαρές τουαλέτες.

Παραγγείλαμε το menu της μέρας, που περιλάμβανε σούπα ως πρώτο πιάτο, κρέας της αρεσκείας σου με γαρνιτούρα ως δεύτερο και γλυκό. Όλα αυτά κόστισαν 20 lei το άτομο, δηλ 4.50 ευρώ. Το ποτό και το ψωμί πληρώνονται extra, αλλά είναι φθηνά, όπως και ό,τι άλλο παραγγείλεις από τον κατάλογο. Σε κάθε μπύρα που θα παραγγείλεις, μια δεύτερη είναι κερασμένη από το μαγαζί, πράγμα που αποτέλεσε μια ευχάριστη έκπληξη.

Λειτουργεί από το 1897 και αποτελεί μέρος της ιστορίας της πόλης. Ο κατάλογος του μαγαζιού είναι γραμμένος στα Ρουμάνικα και τα γερμανικά κι αν δεν γνωρίζεις τις συγκεκριμένες γλώσσες μόνον με τη βοήθεια του προσωπικού μπορείς να καταλάβεις τι περίπου θα φας.

Γενικά το φαγητό είναι φθηνό στη Ρουμανία. Αν μάλιστα, όπως στη δική μας περίπτωση, το πακέτο της εκδρομής περιλαμβάνει ημιδιατροφή, τότε δεν θα ξοδέψετε χρήματα για φαγητό, πέρα από ελάχιστα για κάτι πρόχειρο από φούρνους ή από πάγκους με εδέσματα της ευρύτερης περιοχής, όπως τα νοστιμότατα courtoskalacs, δηλ. ψημένο ζυμάρι στα κάρβουνα, πασπαλισμένο με ζάχαρη, κανέλα, αμύγδαλο, καρύδι κλπ. Μοσχοβολάει ο τόπος όπου ψήνεται γύρω από έναν κύλινδρο, παρουσία του πελάτη, αλλά σου κάθεται λίγο βαρύ στο στομάχι, αν το φας γρήγορα.

Πάντως λίγο το πρόχειρο φαγητό, λίγο να δοκιμάσεις τις καινούριες γεύσεις, λίγο το φαγητό στο ξενοδοχείο το βράδυ, λίγο η λαιμαργία στον μπουφέ, λίγο τα επιβαρυμένα με θερμίδες ή κακής ποιότητας φαγητά των ξενοδοχείων - όπου τίποτα δεν πάει χαμένο κι αυτό που δεν έφαγες το πρωί, θα το φας διαφορετικά μαγειρεμένο το βράδυ - στην επιστροφή στο σπίτι η ζυγαριά σίγουρα θα δείχνει κάτι παραπάνω κι ας έχεις περπατήσει δεκάδες χιλιόμετρα.

Λούκοβιτ - Πλέβεν - Ρούσε, ο δρόμος του traffiking

Μετά τη Σόφια και πιο συγκεκριμένα στη διαδρομή Λούκοβιτ - Πλέβεν - Ρούσε (πρόκειται για το δρόμο που οδηγεί στα σύνορα Βουλγαρίας- Ρουμανίας και στη "γέφυρα φιλίας" του Δούναβη που ενώνει τις δύο χώρες) από τα παράθυρα του εκδρομικού μας λεωφορείου βλέπαμε κάθε λίγα χιλιόμετρα νεαρές κοπέλες να στέκονται σε μικρές εσοχές - parking του απαρχαιωμένου οδικού δικτύου της περιοχής. Κανένα χωριό κοντά, καμιά στάση λεωφορείου, στη μέση του πουθενά! Δεν αργήσαμε να καταλάβουμε ότι πρόκειται για κύκλωμα πορνείας, αφού κάποιες κοπέλες με το ντύσιμο τους (π.χ. μαγιό) και τη στάση του σώματος τους έκαναν εμφανή την ιδιότητα τους. Εξάλλου το ίδιο σκηνικό επαναλήφθηκε και στο δρόμο της επιστροφής από τη Ρουμανία. Το ζήτημα είναι ότι πολλές από τις κοπέλες αυτές ήταν μωρά, κοριτσάκια 12, 13, 14, 15 ετών περίπου, πολύ μικρές, ανήλικες και επομένως θύματα ενός τέτοιου κυκλώματος, το οποίο όπως φαίνεται είναι γνωστό σε όλους στην περιοχή, φαντάζομαι και στη Βουλγαρική Αστυνομία, αλλά κανείς δεν κάνει κάτι για να το αντιμετωπίσει. Υποθέσαμε ότι μπορεί να τις προωθούν στην πορνεία οι ίδιοι οι γονείς τους ή να πρόκειται για sex traffiking. Οπωσδήποτε όμως, αφού το διαπιστώσαμε εμείς οι περαστικοί μέσα από το λεωφορείο, πρέπει να είναι γνωστό σε όλους στην περιοχή, αρχές και κατοίκους. Μια ακόμα όψη του όμορφου κόσμου μας!

Το χέρι (που ισοπέδωσε το Βουκουρέστι)

Το χέρι του Θεού; Κατά κάποιο τρόπο, ναι! Αφού το χέρι του ηγέτη μπορεί ενίοτε να μετατραπεί σε χέρι επίγειου Θεού που αποφασίζει για όλα και για λογαριασμό όλων!

Έβγαινε, λοιπόν, το χέρι από το παράθυρο του πολυτελούς αυτοκινήτου και υποδείκνυε τις περιοχές, ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα με αρχοντικά και ιστορικά κτίρια, που έπρεπε να κατεδαφιστούν για να χτιστούν στη θέση τους το "σπίτι του λαού" - στο οποίο ο λαός δεν πάτησε ποτέ το ποδάρι του, αλλά ούτε ο Τσαουσέσκου πρόλαβε να χαρεί - και πέριξ αυτού τεράστια, πολυόροφα και στέρεα (ανθεκτικά ακόμα και για σεισμό 8 ρίχτερ) κτίρια πολυτελούς κατασκευής, προορισμένα για τα μέλη του κόμματος και της Σεκιουριτάτε. Τέλος σε κάποια απόσταση σύγχρονες ακαλαίσθητες και ευτελών υλικών πολυκατοικίες για το λαό (έχουμε κι εδώ παρόμοιες παλιές εργατικές πολυκατοικίες, οικοδομές της αντιπαροχής κλπ), όλους αυτούς δηλ. που ο Τσαουσέσκου ξερίζωνε από τα χωριά τους και την ύπαιθρο και τους μετακινούσε σε πόλεις πολύ μακριά από τις εστίες τους, για να αποτελέσουν την εργατική μηχανή της χώρας και στους οποίους δεν ταίριαζε τίποτα άλλο παρά αυτά τα καταθλιπτικά διαμερίσματα, ώστε να αποκτήσουν πιο εύκολα την ψυχολογία της μάζας. 

Στα βήματα του Δράκουλα ή εκλογές;

Κάλλιο στα βήματα του Δράκουλα, παρά στα βήματα της προεκλογικής περιόδου εν Ελλάδι. Βουκουρέστι, Κούρτεα ντε Άρτζες (Curtea de Arges), Σιμπίου (Sibiu), Σιγκισοάρα (Sighisoara), Μπρασόβ (Brasov), Bran, Σινάια (Sinaia) και πολλά χιλιόμετρα στα καταπράσινα Καρπάθια βουνά και την ρουμάνικη ύπαιθρο, στις περιοχές της Τρανσυλβανίας, Βλαχίας, Μολδαβίας. Ο απολογισμός του ταξιδιού εικόνες, εντυπώσεις, καινούριες γνώσεις και η βεβαιότητα πως οι κυβερνήσεις πέφτουνε, μα τα παλάτια μένουν. Αλλιώς, από τη μια οι ηγέτες και οι συν αυτοίς κι από την άλλη ο λαός, από τη μια ο πλούτος, η χλιδή, η άκρατη φιλοδοξία, η ματαιοδοξία κι από την άλλη η πλέμπα. Δεν ταυτιζόμαστε και δεν συγκλίνουμε πουθενά, ανεξαρτήτως καθεστώτος. Θα μου πείτε σιγά το νέο, αλλά είναι που ενώ σου φωνάζει, μάθημα δεν γίνεται, γιατί η ελπίδα πεθαίνει τελευταία κλπ. Αχ, και να μπορούσα να την κοπανήσω στις επικείμενες...οπωσδήποτε πάντως βάζω καπάκια στ' αυτιά, όπως τα δάχτυλα στα μάτια στις ταινίες φρίκης, μισοανοιχτά!

Κοζανίτικα αινίγματα

Και πάλι από το βιβλίο "Γεύσεις από παλιά Κοζάνη" των Ματίνας  Τσικριτζή Μόμτσιου και Φανής Φτάκα Τσικριτζή που αποτελεί πηγή γνώσης για τον πολιτισμό της Κοζάνης, παραθέτω μερικά από τα πολλά αινίγματα σε τοπική διάλεκτο που σχετίζονται με τροφές, καρπούς και τη μαγειρική γενικότερα.

1. Αβγό
Έχου ένα βαριλάκι πό 'χι δυο λουιές κρασάκι. (λουιές = είδη)

2. Αρμιά (λάχανο τουρσί)
Μια παρτάλου, μια τζιρτζέλου στου καδί μέσα γκυλιέτι. (α)παρτάλου, τζιρτζέλου = αυτή που φοράει ράκη β) γκυλιέτι = κυλιέται)

3. Ελιά
Ένας καλόιρους μι του τσάκνου στουν κώλου. (τσάκνου = το κλαράκι)

4. Καρπούζι
Πράσινος πύργους, κόκκινους κάμπους, κι μέσα αράπδις χουρεύν.

5. Κουτάλα
Στιγνή τ' βάνου χλουρή τ' βγάνου. (χλουρή = φρέσκια, νωπή)

6. Κλήμα - σταφύλι - κρασί
Άσχημους πατέρας, όμουρφου πιδί κι ζουρλό αγγόν'. (ζουρλό = τρελό)

7. Ρεπάνι
Είμι άσπρου σαν τυρί κι τυρί δεν είμι, έχου πουντικού νουρά κι ποντικός δεν είμι.

8. Καλίγκα (το ρόδι)
Χίλια αδέλφια μαζουμένα σι μια κάπα τυλιγμένα.

9. Κάστανο
Απ΄όξου πιτσί, απού μέσα μαλλί κι μέσα μια χαψιά καλή (πιτσί = το πετσί)

10. Κεράσι
Τίρι - τίρι κρέμιτι, να του 'χα να του χάψου. (να του χάψου = να το φάω)

Στης Πάργας τον ανήφορο, κανέλα και γαρύφαλλο;

Αχ στης Πάργας τον ανήφορο κανέλλα και γαρύφαλλο
Αχ με γέλασαν δυο παργανιές κοντούλες και μελαχρινές

Παρά τον ανήφορο ωστόσο, αποφασίσαμε για τρίτη φορά μέσα σε μια δεκαπενταετία να περάσουμε μερικές μέρες διακοπών στην περιοχή, πρώτη φορά χωρίς την Άλκηστη - που πάει να πει όλες οι ομορφιές του κόσμου ετούτου - μόνοι δηλαδή, αλλά όχι σαν το λεμόνι, καθότι ζεύγος! Και τι ζεύγος! Μεσήλικων πλέον, που πάει να πει ότι τις ανηφόρες της Πάργας ή τους στίχους του δημοτικού τραγουδιού, τα νιώσαμε στην πραγματική τους διάσταση!

Κανέλα και γαρύφαλλο είδαμε να πωλούνται σε συσκευασίες σε καταστήματα με τουριστικά είδη, δεν μοσχοβόλαγε όμως ο τόπος, η πόλη πιο συγκεκριμένα, ούτε κανέλα, ούτε γαρύφαλλο, αλλά ούτε καν καλοκαίρι, θάλασσα, πεύκο, λέλουδα...! Αντίθετα βρομούσε, από υπονόμους, από σκουπίδια και υπερχειλισμένους κάδους απορριμάτων, βενζίνα από μηχανάκια και εξατμίσεις αυτοκινήτων που αυτήν την περίοδο, την υψηλή, την έχουν κατακλύσει, κοντεύουν να την πνίξουν ως τουριστικό τσουνάμι!

Έμοιαζε η Πάργα, που η φύση την προίκισε με μεγάλη φυσική ομορφιά, σαν ένα πλοίο που ο πλοιοκτήτης του για να αυξήσει τα κέρδη του το υπερφόρτωσε με επιβάτες και οχήματα! Κι αν η χωρητικότητα του πλοίου ήταν εκατό άτομα κι άλλα τόσα οχήματα, ο άπληστος καραβοκύρης τα δεκαπλασίασε, με αποτέλεσμα το πλοίο του να βουλιάζει, τουλάχιστον ως ποιοτικός τουριστικός προορισμός. 

Τουριστική υπερεκμετάλλευση παντού, στα καταλύματα, στις οργανωμένες παραλίες, στα καταστήματα εστίασης, διασκέδασης κλπ, στις οργανωμένες περιηγήσεις με βαρκάκια-πλοιάρια, στο πλήθος των μικροπωλητών...πνιγερά, ασφυκτικά γεμάτα όλα, σχεδόν χωρίς ανάσα και δροσιά καλοκαιριού!

Οι καθαρές και δροσερές θάλασσες της Πάργας για δυο μέρες ήταν τόσο βρόμικες που οι περισσότεροι απέφευγαν να μπουν, οι ριψοκίνδυνοι κολυμπούσαν ανάμεσα σε φουσκάλες και αφρούς που αυξάνονταν στο έμπα και με τις κινήσεις τους σαν τον αφρό της σαπουνάδας στη σκάφη! Λύχνος, Αη-Γιαννάκης...,υπέροχες παραλίες μες τη βρόμα, όχι λόγω της πολυκοσμίας, αλλά όπως μας είπαν ντόπιοι είτε λόγω των λυμάτων που αφήνουν τα καράβια με προορισμό την Ηγουμενίτσα, είτε λόγω του βιολογικού της Πάργας, που ενδεχομένως δεν προλαβαίνει να επεξεργαστεί πλήρως τα αστικά λύματα! 

Φυσικά και βρίσκεις τον τρόπο να ξεφύγεις απ' αυτά, να κολυμπήσεις πιο μακριά, να νοικιάσεις πιο έξω, να επιλέξεις το μαγαζί που δεν βρίσκεται μέσα στον κακό χαμό, την ηχορύπανση κλπ. Λίγα χιλιόμετρα παραπάνω, προσεκτική επιλογή, αναζήτηση της ποιότητας... Είναι όμως κρίμα για την περιοχή! Σαν να έχεις στα χέρια σου μια ζωγραφιά από μεγάλου ζωγράφου το χέρι καμωμένη κι εσύ να την καταστρέφεις! Αυτό είναι η Πάργα, αυτή την περίοδο, την υψηλή, και χαμηλώνει τόσο τον τόπο, που συνιστώ να επιλέξετε μια άλλη, πιο ήσυχη κι ας είναι χαμηλή!

Πάρις Πρέκας - Πάργα

Ελληνικό καλοκαιράκι (γραμμένο το καλοκαίρι του2015)

Julian Heath 

Lemons with Red Table

Δροσιά χυμών στο στόμα

Δροσιά της θάλασσας στο σώμα

Φως εκτυφλωτικό

Γαλάζιο σε γη κι ουρανό

Τζιτζίκια, τριζόνια

Λουλούδια, μπαλκόνια

Αστέρια λαμπερά

Κοχύλια πλουμιστά

Κολύμπι, ακρογιαλιές

Ανέμελες στιγμές

Νύχτες γυμνές

Επιθυμίες ερωτικές

Καλοκαίρι το λες

Να μην τελειώσει θες

Ματίνα Γκούτζιου

Ρόδια, νεραντζούλες και χιλιόμετρα (2015)

Καλλίφωνη όχι, παράφωνη μπα! Ίσα-ίσα να συνοδεύει ευχάριστα τον τραγουδιστή ή και μόνη, χωρίς τεχνητό μέσο, περισσότερο ζεστά, γιατί ζεστή και οικεία είναι η φωνή που μας αγαπά κι όταν τραγουδά, ε, τότε είναι σαν χάδι, μαλακώνει την ψυχούλα μας, φτιάχνει τη διάθεση μας και το ταξίδι χιλιομετρικό ή ζωής ομορφαίνει!

Οι εκδρομές στα πέριξ, αλλά και μακρύτερα ήταν συχνές, τότε που το "γραμματόσημο" ήταν μικρό, δεμένο στο παιδικό καθισματάκι στις πίσω θέσεις. Οι παραγγελιές συχνές κάθε φορά που νύσταζε και ήθελε να κοιμηθεί! Πες αυτό ή εκείνο ή το άλλο...αλλά για ένα διάστημα το κατεξοχήν νανουριστικό ήταν "το ρόδι" του "Λουζοζίκου". Και μία και δύο, ολόκληρο ή με επαναλήψεις του ρεφρέν - εξάσκηση για διαγωνισμό μουσικής λέμε - μέχρι ο ύπνος να σφαλίσει τα βλέφαρα!

Σήμερα το "γραμματόσημο" έγινε πεταλούδι, άνοιξε φτερά, πετά και μην το είδατε! Τα ταξίδια όμως εξακολουθούν και η τελευταία επιτυχία που έχει ζήτηση από τον συνταξιδιώτη της ζωής και των τόπων είναι "η νεραντζούλα".  Κι αν η τραγουδιστική διάθεση καθυστερήσει, σίγουρα το κατάλληλο τσίγκλισμα θα δώσει το έναυσμα για το τραγούδι! "Τι έτσι στα μουλωχτά θα το πάμε;" "Μουλωχτά στον Αη Γιώρ' (στα μνήματα)!"  Όσο ζούμε θα το πάμε με τραγούδια, ρόδια και νεραντζούλες... και χιλιόμετρα, πολλά χιλιόμετρα!

Εκδρομούλα στα όρη στ΄άγρια βουνά.

Εκδρομούλα σήμερα στα όρη και στα βουνά κυριολεκτικώς και μεταφορικώς για αποτοξίνωση από τα ιδιαιτέρως τοξικά συμβάντα των τελευταίων ημερών, μηνών, ετών...του κατά φύσιν ζην κόσμου μας εν γένει! Η διαδρομή μέσα στην παρθένο φύση - τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος της - ήταν παρθενική και για μας τους εκδρομείς (εμείς οι δυο, ο κόσμος όλος) που για πρώτη φορά διασχίσαμε οδικώς τα μέρη αυτά!

Από Κοζάνη ως το Λευτεροχωράκι (Ελευθεροχώρι Ελασσόνας) τα μέρη γνωστά, με ελάχιστη κίνηση ωστόσο! Το ραδιόφωνο που ενοχλητικά εξέπεμπε για μερικά χιλιόμετρα τα παλιο-νέα για μέτρα, περικοπές και άλλα δεινά του αβίωτου πολιτικού βίου μας, γρήγορα έκλεισε για να ακούσουμε τη σιωπή μας που μυσταγωγικά οδήγησε σε κουβέντες περί ανέμων και υδάτων με προεξάρχουσες αυτές της πατριδογνωσίας, έστω ημιμαθώς, αλλά οπωσδήποτε θεραπευτικώς!

Για την παλιά εθνική οδό Ελασσόνας- Κατερίνης μου είχε μιλήσει εγκωμιαστικά καλή συνάδελφος, οι πρώτες μου ωστόσο εντυπώσεις ήταν διαφορετικές από την εικόνα που έπλασα για το τοπίο, όπως συνήθως συμβαίνει. Αντί να διασχίζουμε ορεινό και δασώδες μέρος, για αρκετά χιλιόμετρα περάσαμε από μεγάλες σε έκταση καλλιεργημένες εκτάσεις με στάρια, τριφύλλια, καπνά, καλαμπόκια και οπωροφόρα.

Όμορφα, μέχρι να έρθουν τα πιο όμορφα, το ορεινό τοπίο, τα ορεινά χωριά, Άγιος Δημήτριος και Φωτεινά! Κίνηση στον Άγιο Δημήτριο, από Κατερινιώτες παραθεριστές κυρίως, όμορφα σπίτια, εξοχικά ως επί το πλείστον, χτισμένα με πολύ χρήμα, ταβέρνες με ψητούρα, καφενεία δροσερά, ξενοδοχεία...Τουριστικό το μέρος, μέσα σε κατάφυτη και πανέμορφη περιοχή.

Εικόνες και μυρωδιές από τα αραδιασμένα ξύλα της αυλής μου

Και τι δεν έχω ψήσει ανάμεσα στα κενά που δημιουργούσαν τα αραδιασμένα ξύλα της αυλής μου. Ήταν ένα από τα αγα-πημένα μου παιχνίδια και αφιέρωσα πολλές ώρες παιχνι-διού κάνοντας τη φουρνάρισσα, αλλά και τη μαγείρισσα, αφού οι δυο ρόλοι ήταν αλληλένδετοι. Μ' αυτό τον τρόπο εξασφάλιζα το φαγητό της κουκλοοικογένειας που περίμενε αραδιασμένη σε κάποιο ντουβάρι ή και στο χώμα της αυλής να φάει. Τα υλικά για τη μαγειρική τα προμηθευόμουν από τον κήπο μας. Φύλλα δέντρων, λουλούδια, καρποί...ανακατεύονταν με νεράκι στα κουζινικά και φουρνίζονταν στα κενά ανάμεσα στα ξύλα, στον υποτιθέμενο φούρνο. Μέχρι να ψηθούν με περίμεναν ένα σωρό άλλα παιχνίδια, καθώς η φαντασία κάλπαζε. Από την ανοιχτή πόρτα του εργαστηρίου του ο πατέρας μου με παρακολουθούσε και ποτέ δε μου χάλασε χατίρι όταν τον κερνούσα κάτι απ' αυτά που μόλις είχα ψήσει, προσποιούνταν ότι το τρώει και μάλιστα με επιφωνήματα που απέδιδαν τα εύσημα στη μαγείρισσα.

Οι γλυκές αυτές μνήμες με κάνουν να συνειδητοποιώ πόσο τυχεροί υπήρξαμε όσοι ήμαστε παιδιά τις δεκαετίες  '60, '70 και παίξαμε ώρες πολλές στις γειτονιές και τις αυλές. Χορτάσαμε παιχνίδι. Το δικό μου παιδί μεγάλωσε σε διαμέρισμα, δεν κυλίστηκε στο χώμα, δεν μάτωσαν τα γόνατα της, δεν εξαφανίστηκε σε γειτονιές, δεν έτρεξε άφοβα με το ποδήλατο στους δρόμους της πόλης, δεν έμειναν στη μνήμη της οι μυρωδιές της φύσης, των λουλουδιών, των ανθισμένων δέντρων και φυτών, των ξύλων, της βρεγμένης γης, του ποτισμένου κήπου το βράδυ, δεν άκουσε τους ήχους των πουλιών, της γειτονιάς που κουβέντιαζε τα βράδια στους χωρατάδες....δεν είχε σκυλάκι, γατούλες, κοτούλες....δεν έδεσε σχοινιά ανάμεσα σε δυο δέντρα για να ξαπλώσει στην αυτοσχέδια αιώρα από κουρελού....δεν έπαιξε κυνηγητό, κρυφτό, κλέφτες κι αστυνόμους, τα καπάκια....στις γειτονιές κι είναι κρίμα! Βέβαια η κάθε γενιά έχει τα δικά της παιχνίδια, αυτά που επιβάλλουν οι συνθήκες και πάντα η παιδική φαντασία βρίσκει τρόπους. Τα παιχνίδια αφθονούν, αγοράζονται με τέτοια υπερβολή από τους γονείς που ακόμα και τα παιδιά έχουν μπουχτίσει και δεν τους δίνουν σημασία, ενώ πολλά απ' αυτά έχουν κάτι από τη διαστροφή των μεγάλων, κούκλες μακιγιαρισμένες που ακολουθούν πιστά τη μόδα ή κατασκευάζονται καθ' ομοίωση κινηματογραφικών ηρώων ή των star της βιομηχανίας του θεάματος, ηλεκτρονικά παιχνίδια και παιδικές σειρές που εθίζουν στη βία, στον πόλεμο...ή αποτελούν μέρος της προπαγάνδας της καθεστηκυίας τάξης. Χρειάζεται πολύ προσεκτική επιλογή, αν και συχνά δε γίνεται να αρνηθείς στο παιδί σου το παιχνίδι που η διαφήμιση έχει επιβάλει, όσο κι αν διαφωνείς.

Τίποτα δεν είναι δώρο (Βισουάβα Σιμπόρσκα,1924-2012)

Edward Hopper, Sunday, 1926

Τίποτα δεν είναι δώρο, όλα βασίζονται στο δάνειο.

Πνίγομαι στα χρέη ως τ’ αυτιά μου.

Θα πρέπει να πληρώσω για τον εαυτό μου

με τον εαυτό μου,

να παραιτηθώ απ’ τη ζωή μου για τη ζωή μου.

Να πώς έχουν κανονίσει τη συμφωνία:

μπορώ να επανακτήσω την καρδιά,

το συκώτι επίσης

και το κάθε μου δάχτυλο στο χέρι και στο πόδι.

Πολύ αργά για ν’ ακυρώσω τους όρους,

τα χρέη μου θα ξεπληρωθούν

και θα με γδύσουν απ’ το δέρμα μου

ή, για την ακρίβεια, θα με γδάρουν.

Κυκλοφορώ στον πλανήτη μας

σ’ ένα συνωστισμό από άλλους χρεώστες.

Μερικοί είναι σαμαρωμένοι το φορτίο

της εξόφλησης για τις φτερούγες τους.

Άλλοι, θέλοντας και μη,

έχουν να δώσουν λογαριασμό

για το κάθε φύλλο τους.

Κάθε ιστός μέσα μας βρίσκεται

στη στήλη της χρέωσης.

Ούτε ένα πλοκάμι ή ένα βλαστάρι

πρόκειται να διατηρηθεί.

Η απογραφή, μ’ άπειρες λεπτομέρειες,

υποδηλώνει ότι θ’ απομείνουμε

όχι μόνο μ’ άδεια χέρια

αλλά ακόμα και χωρίς χέρια.

Δεν μπορώ να θυμηθώ

που, πότε και γιατί

επέτρεψα σε κάποιον ν’ ανοίξει

αυτόν τον λογαριασμό στ’ όνομά μου.

Αποκαλούμε τη διαμαρτυρία για όλ’ αυτά

ψυχή.

Και είναι το μόνο κονδύλι

που απουσιάζει απ’ τη λίστα.

Από την ποιητική συλλογή: «Το τέλος και η αρχή» της Βισουάβα Σιμπόρσκα, Μτφρ. Βασίλης Καραβίτης, Εκδ. Σοκόλη

Για λιγοστή στοργή (Γιάννης Τσαμακίδης)

Emile Friant, Ombre, 1891

Αχ! πώς διψώ για λιγοστή στοργή,

Που ούτε στη γυναίκα μου δε βρίσκω

Κι’ όπου ζητώ και νύχτα με κερί

Απλώνοντας παντού ζητιάνου δίσκο!..

Τόσο πολύ του γάμου ο θεσμός,

ως κι’ η συγγένεια πια καταρρακώθη

Μεσ’ τη συνείδησι του καθενός,

όπου στοργή και για δικούς του να μη νοιώθη;!.

Όμως γιατί;..Ποιος φταίει από μας;..

Πώς οι ψυχές μας γίναν τώρα,

όπου και ψεύτικη στοργή να μη τολμάς

Να επαιτής χωρίς λεφτά ή δώρα;!..

Πηγή: http://mare1952.blogspot.gr/2014/03/blog-post_12.html

Χρόνια πολλά στις "Μαρίες" των σπιτιών!

Το γιορτάσαμε κι εμείς οι οικο-Δέσποινες ή οι Μαρίες του σπιτιού, των πιάτων, του σίδερου, του ξεσκονίσματος...οι συγγενείς της Παναγιωταρά, αλλά ουδόλως Μαρίες της Σιωπής, το Δεκαπενταύγουστο! Μεγάλη γιορτή, Παναγία μου, εκτός κι αν έχεις φιλοξενούμενους! Χρόνια μας πολλά, ολίγον μπακιά, ήτοι ετεροχρονισμένα, αλλά από σήμερα τα κεφάλια μέσα και πάλι, τέρμα οι γιορτές κι οι σκόλες!

"Τι αριστερά έχουμε;"

"Πώς πάει η πολιτική κατάσταση, τι εξελίξεις έχουμε;" ρωτάει το παιδάκι μου εναγωνίως στην τηλεφωνική μας επικοινωνία, καθώς η δουλειά της σε καλοκαιρινή κατασκήνωση δεν της αφήνει καθόλου ελεύθερο χρόνο για ενημέρωση.

"Δεν πάνε καλά τα πράγματα, παιδάκι μου. Πληρώνουμε πάλι όλα τα σπασμένα! Υπηρετούμε πάλι την εγχώρια και ξένη ολιγαρχία, σώζουμε τράπεζες....."

"Τότε, τι αριστερά έχουμε;" μου είπε θυμωμένη, σκασμένη, ζορισμένη, απογοητευμένη!

Αυτή τη ζημιά ποιος θα την πληρώσει;

Δεν πέρασαν εξάλλου πολλές μέρες από τότε που πήρε μέρος σε πορείες υπέρ του ΟΧΙ, διαδήλωσε και στήριξε το Σύριζα (χωρίς να είναι μέλος), που θα έκανε τη διαφορά, που θα αποκαθιστούσε την ισοπολιτεία, τη δικαιοσύνη...μέσα ή έξω από το ευρώ, με τον ενθουσιασμό και το πάθος της ηλικίας της! Σήμερα το ΟΧΙ της μετατράπηκε σε ένα ανέλπιδο, επώδυνο και ντροπιαστικό ΝΑΙ!
Μερικές αλήθειες είναι πολύ απλές και πολύ πικρές, όσο κι αν γίνονται (ελπίζω) μαθήματα ζωής!

Με τη Louis Vuitton (αυθεντική ή μαϊμού) στον ώμο!

Έχει κι η κόρη μου μια τέτοια τσάντα (δώρο στενού συγγενικού προσώπου) και μια που την άφησε στην Κοζάνη, είπα να τη μοστράρω κι εγώ. Την πήρα, λοιπόν, σήμερα στη δουλειά μου, αλλά καθόλου βολικά δε ένιωθα! Αισθάνθηκα να υποτιμώ τη νοημοσύνη μου κρατώντας ένα τέτοιο αντικείμενο, να γίνομαι κι εγώ θύμα της βιομηχανίας της μόδας, κορόιδο δηλ. που κρατά ένα πλαστικό αντικείμενο με γράμματα το οποίο όμως κοστίζει πολλά λεφτά, γιατί τα γράμματα αυτά είναι τα αρχικά ενός γνωστού σχεδιαστή! 

Α πα πα, προτιμώ να κρατώ μια τσάντα ανώνυμη, φθηνή και καλόγουστη ή πιο ακριβή ( σε λογικά πλαίσια) λόγω ποιότητας, αλλά οπωσδήποτε όχι επώνυμη.

Υπάρχουν τσάντες κι ένα σωρό άλλα είδη ένδυσης και υπόδησης που κοστίζουν περιουσίες και παρόλα αυτά οι ευκατάστατοι κυρίως άνθρωποι τα αγοράζουν και δε νιώθουν άβολα στη σκέψη ότι χρυσοπληρώνουν αναλώσιμα και ευτελή προϊόντα, ότι κάποιοι εκμεταλλεύονται την κενότητα και ματαιοδοξία τους, ότι είναι ντροπή, εν τέλει, να κρατάς, να ενδύεσαι ή να ποδένεσαι κάτι πολύ ακριβό, όταν υπάρχουν στον πλανήτη άνθρωποι που στερούνται τα στοιχειώδη αγαθά για την επιβίωση τους!

Όχι, ότι δεν με ενδιαφέρει η εμφάνιση! Το αντίθετο! Ποτέ όμως δεν αγόρασα καταναλωτικά προϊόντα με τιμή αντιστρόφως ανάλογη της ποιότητας τους ή της ανθρώπινης νοημοσύνης!

"Πόοοοοοοοοσο!" είπε μια φίλη μου βλέποντας μια τσάντα σε βιτρίνα. " Νάιλον σακούλα κρατώ και τόσα δεν δίνω!" Το ίδιο κι εγώ, στο μπιρ ντουνιά!

Δροσιστικά ποτά και αναψυκτικά προπολεμικά και μεταπολεμικά στην Κοζάνη

Το καλοκαίρι τα παγωμένα αναψυκτικά και οι χυμοί φρούτων καταναλώνονται περισσότερο σε σχέση με το χειμώνα. Εννοείται ότι πρέπει να προτιμάμε τους φυσικούς χυμούς και βέβαια όχι αυτούς του εμπορίου που μόνο φυσικοί δεν είναι. Τους χυμούς μπορούμε να τους παρασκευάζουμε στύβοντας ή βάζοντας στο μπλέντερ τα φρούτα της εποχής που αγοράσαμε από το μανάβη και τη λαϊκή αγορά. Τώρα πόσο υγιεινά είναι τα φρούτα του εμπορίου εξαιτίας των λιπασμάτων, ραντισμάτων κλπ, είναι ένα ζήτημα που δεν θα μας απασχολήσει στην παρούσα ανάρτηση, το θέμα της οποίας είναι τι είδους αναψυκτικά ή δροσιστικά ποτά κατανάλωναν προπολεμικά και μεταπολεμικά οι κάτοικοι της περιοχής μας.

Τις πληροφορίες αντλώ από το βιβλίο "Γεύσεις από παλιά Κοζάνη" των Μ. Τσικριτζή και Φ. Φτάκα, καθώς και από προσωπικές μνήμες. Διαβάζω στο βιβλίο ότι η Κοζάνη ήταν μια περιοχή με 7-8 μήνες χειμώνα και δροσερά καλοκαίρια και επομένως τα δροσιστικά ποτά δεν ήταν απαραίτητα. Συγχρόνως τα περιορισμένα οικονομικά των πολλών κατοίκων δεν επέτρεπαν την αγορά φρούτων για παρασκευή χυμών παρά μόνον αν ήσουν άρρωστος, Τότε εξασφαλίζονταν κάποια πορτοκάλια ή λεμόνια για να σου στύψουν χυμούς που βοηθούσαν στην ανάρρωση. Για να βοηθήσουν τα παιδιά που είχαν πυρετό ή κάποιες εξανθηματικές νόσους οι γυναίκες παρασκεύαζαν κι ένα άλλο ποτό από τα μαύρα μούρα που αφθονούσαν στην περιοχή. Έβραζαν τον καρπό με ζάχαρη και νερό και στη συνέχεια έπαιρναν το σιρόπι το οποίο αραίωναν με δροσερό νερό. Το ίδιο έκαναν και με το ξινό πετιμέζι, δηλ. το βρασμένο μούστο, που τον αραίωναν με νερό και ανακούφιζε από την κάψα της "θερμασιάς" (τον πυρετό). Για τον ίδιο λόγο παρασκεύαζαν και βυσσινάδα.

"Πού πας καραβάκι με τέτοιον καιρό;"

"Πού πας καραβάκι με τέτοιον καιρό;

Σε μάχεται η θάλασσα, δεν τη φοβάσαι;"

Θυμήθηκα χθες το πρώτο δίστιχο του παιδικού αυτού τραγουδιού που ταιριάζει σ' αυτό που περνάμε ως χώρα.  Ηττηθήκαμε, αλλά η ζωή συνεχίζεται και δεν μπορεί να συνεχιστεί παρά με αισιοδοξία ακόμα και στα δύσκολα, πώς αλλιώς να βγει; Αυτό επιβεβαιώνει και το τραγουδάκι στην επόμενη στροφή του. 

"Για χώρα πηγαίνω πολύ μακρινή

  θα φέξουνε φάροι πολλοί να περάσω
  βοριάδες, νοτιάδες θα βρω μα θα φτάσω
  με πρίμο αγεράκι, μ’ ακέριο πανί."

Τα πρώτα μπάνια του λαού (σε Κοζανίτικη διάλεκτο, από τον Νάση Αλευρά)

Μια που έφτασε ο καιρός των διακοπών και της θάλασσας, αντιγράφω από το βιβλίο του Νάση Αλευρά  "μ' είπιν η μάνα μ' " (έκδοση 1964) μια ακόμα σατιρική ιστορία που σκιαγραφεί την εποχή, τους ανθρώπους, τις συνήθειες, την άγνοια για όσα συνέβαιναν έξω από τη μικρή, κλειστή τους κοινωνία, την προσπάθεια εκμοντερνισμού κλπ. Η ιστορία έχει τον τίτλο "Οι Γουργόνις" (μετά το κείμενο υπάρχει γλωσσάρι).

Κίντσαν ουόλ' οι θαλασσόλυκ' απ' τ' Σκί'ρκα, τα διλφίνια απ' τού Κυραμαργειό κ' οι γουργόνις απ' τ' Ζαμάρα, να πααίν' στ' θάλασσα να κουλυμπήσ'ν. Κίτσιν κ' η Τιάτιου μι τ' θυγατέρα τ'ς τ' Λίλυ (Κουκούλα τ' λιέν' αμ' είνι τ'ς μόδας να γιένιτι Λίλυ) απ' σπουδάζ' μαμή σ'ν Ανθήνα.

Σιέφκαν στ' θάλασσα οι άντρις μι τα κουντουβράκια. Σιέφκαν κ' οι γυναίκις μι τα κουντά τα πκάμσα, ουόξου πουδάρια, ουόξου χέρια κι λιμόν κι πλάτις. Κι τα λιανά τα πιδιά μου στου τσιτσί.

Πήριν κ' η Τιάτιου του σαπούν' κ' ιένα πισκίρ' ιέμασιν τα πουδουνάρια τ'ς κι σιέφκιν στ' θάλασσα να πλύν' τα πουδάρια τ'ς. Σαπούντζιν, σαπούντζιν κι αφρά δεν ιέβγινιν. Τ' λιέει η Λίλυ.

Μυδρίαση και μύδροι

Πρόσφατα χρειάστηκε να κάνω διάφορες οφθαλμολογικές εξετάσεις κατά τη διάρκεια των οποίων οι οφθαλμίατροι κ. Μόσχου και Κανιούρας, προκάλεσαν τεχνητή διαστολή της κόρης του οφθαλμού μου, πράγμα που λέγεται μυδρίαση. Στα ιατρικά, δηλ. τους λόγους για τους οποίους διαστέλλουν την κόρη, δεν θα υπεισέλθω, διότι γνωρίζω μόνον έναν απ' αυτούς, ότι είναι απαραίτητη η διαστολή για να καταστεί δυνατή η εξέταση του βυθού, και κανέναν άλλο που πιθανόν να υπάρχει.

Εκείνο που μας απασχόλησε με τον άντρα μου, μεταξύ των άλλων, φεύγοντας από το ιατρείο ήταν η ετυμολογία της λέξης "μυδρίαση" και η σχέση της λέξης αυτής με τη λέξη "μύδρος", ιδιαίτερα μάλιστα στον πληθυντικό αριθμό και στη γνωστή έκφραση "εξαπολύω μύδρους".

Αποφάσισα λοιπόν να το ψάξω και παραθέτω όσα βρήκα:

1.α) Η αρχ. ελλ. λέξη μυδρίασις δημιουργήθηκε από το μύδρος + -ίασις < μυδρ-ιάω <μύδρος = κομμάτια κόκκινης και καυτής μάζας ή πυρακτωμένης πέτρας που εκσφενδονίζεται από τον κρατήρα ηφαιστείου. Η λέξη μυδρίασις χρησιμοποιήθηκε από τον Γαληνό, ενώ η λέξη μύδρος χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από τον Ιπποκράτη ο οποίος χρησιμοποιούσε πυρακτωμένο μέταλλο το οποίο έφερνε κοντά στο μάτι του ασθενούς προκαλώντας τη διαστολή της κόρης από φόβο. (ΠΗΓΗ: http://biolexikon2.blogspot.gr/2012/02/mydriasis.html)

β) Αβέβαιης ετυμολoγίας. Πρόκειται πιθανά για παράγωγο του μυδάω ( = είμαι υγρός, λειώνω)  που εμφανίζει επίθημα -ρος, οπότε η λέξη μύδρος θα είχε αρχικά τη σημασία «λειωμένη, ρέουσα μεταλλική μάζα».

2. Η λέξη μύδρος έχει τις εξής σημασίες:

• πυρακτωμένος όγκος σιδήρου
• πέτρωμα σε τήξη που τινάζεται από ηφαίστειο 
• αμόνι από πέτρα ή από μέταλλο
• πυρακτωμένος διάπυρος όγκος από πέτρα ή από μέταλλο (η κόρη του οφθαλμού κατά τη διαστολή της φαίνεται τρόπον τινά διάπυρη)
• κάθε όγκος μετάλλου («μύδρον σιδήρεον κατεπόντωσαν», Ηρόδ.)
• φρ. «μύδρους αἴρειν χεροῑν» — κρατώ πυρακτωμένο σίδηρο στα χέρια σε πράξη θεοδικίας για να αποδείξω την αθωότητά μου.
• βλήμα πυροβόλου όπλου
• (ειδικότερα) οβίδα κανονιού
• (μεταφορικά) έντονη κριτική, επιθετικός λόγος, λόγος που αποτελείται από συντριπτικά επιχειρήματα εναντίον κάποιου π.χ. ο λυκειάρχης εξαπέλυσε μύδρους εναντίον των μαθητών ή η αντιπολίτευση εξαπέλυσε μύδρους κατά της κυβέρνησης (λόγια σαν τα πετρώματα που τινάζονται από το ηφαίστειο, που καίνε, που πληγώνουν ή σαν βλήματα πυροβόλου όπλου κλπ) 
• (μεταφορικά) σκληρός

ΠΗΓΕΣ: α. http://www.enacademic.com/ β. http://el.wiktionary.org/wiki/μύδρος

Από Ματίνα Γκούτζιου

Vive la resistance !

Στο εκλογικό τμήμα που δουλεύει η κόρη μου ως γραμματέας σε χωριό της περιοχής πήγε και μια γιαγιούλα που ζήτησε βοήθεια στο παραβάν.
"Το ΟΧΙ θέλω να σταυρώσω" της είπε. "Μπράβο, γιαγιά!" της είπε το παιδί μου. "Δεν άντεξα να μην το πω", μου εξομολογήθηκε στο κινητό μες τη χαρά! 
Μπράβο κι από μένα γιαγιά! Vive la resistance !

(Δημοψήφισμα 5ης Ιουλίου 2015, υπέρ ή κατά της λιτότητας και των νέων μέτρων-μνημονίου)

Καύμα, καύσωνας, κάψα (του Ν. Σαραντάκου)

Πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες μας δίνει ο κ. Σαραντάκος για την προέλευση, τη σημασία, αλλά και το ταξίδι στο χρόνο και στις διάφορες χώρες της αρχαιοελληνικής λέξης καύμα που σημαίνει μεγάλη ζέστη. Θα μεταφέρω μερικές απ' αυτές τις χρήσιμες πληροφορίες για τους μαθητές μου και για όσους δεν θα ανατρέξουν στο σύνδεσμο, τον οποίο παραθέτω: http://sarantakos.wordpress.com/2010/08/02/kauma/ 

• Μας λέει λοιπόν ο κ. Σαραντάκος ότι το αρχαίο ελληνικό καύμα, το παίρνουν οι Λατίνοι και γίνεται cauma που σημαίνει επίσης μεγάλη ζέστη κι ότι απ' αυτό προέρχεται η λέξη caumare που σήμαινε τον κάματο και την κούραση των αγροτών. 
• Μας λέει επίσης ότι το λατινικό cauma περνάει στη ναυτική ορολογία και σημαίνει όχι μόνο τη μεγάλη ζέστη αλλά και τη νηνεμία, την άπνοια που επικρατεί στους καύσωνες.
• Ότι το καύμα στα βυζαντινά χρόνια έγινε κάημα με τη σημασία του ψυχικού πόνου και ότι από τον αόριστο «εκάην» του ρήματος καίω βγήκε και ο καημός.
• Ότι η λέξη «καύσων» είναι ελληνιστική και στα μεσαιωνικά χρόνια έγινε «καύσωνας» και «κάψωνας» και πήρε και μεταφορικές σημασίες, πέρα από τη μεγάλη ζέστη, σημαίνοντας και τον πόνο ή τον πόθο, σημασίες που τις έχει σήμερα η λέξη «κάψα», που σημαίνει βέβαια τη μεγάλη ζέστη αλλά επίσης, ίσως και κατεξοχήν, τον ερωτικό πόθο.
• Τέλος η έκφραση "κυνικά καύματα" δεν έχει σχέση με το σκύλο (κύων = σκύλος), αλλά με τον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός και πιο συγκεκριμένα με τον Σείριο που ανατέλλει και δύει περίπου ταυτόχρονα με τον Ήλιο τις μέρες που παρατηρούνται οι πιο μεγάλες ζέστες, αυτές που οι αρχαίοι είχαν ονομάσει «κυνάδες ημέρες».

Για περισσότερες πληροφορίες ανατρέξτε στον παραπάνω σύνδεσμο.

Τόπο στα νιάτα που λένε ΟΧΙ!

Κάθε μέρα μιλάμε στο τηλέφωνο για τις πολιτικές εξελίξεις. Αναλύουμε, κριτικάρουμε, χαιρόμαστε, στενοχωριόμαστε, αγωνιούμε για την επικαιρότητα και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Κατέβηκε και στη διαδήλωση υπέρ του ΟΧΙ προχθές και σήμερα κι  εγώ νιώθω πολύ περήφανη για το παιδί μου, που δεν είναι αδιάφορο για τα κοινά, που είναι με την πλευρά του κοινού καλού, που δεν ανέχεται την αδικία, το ψέμα, την υποκρισία, την ανελευθερία...στην πολιτική και παντού! Σαν τα μούτρα μου εν ολίγοις, καθώς το μήλο κάτω απ' τη μηλιά κλπ Στην ψάθα την βλέπω να μένει!

Στο δημοψήφισμα δεν ψηφίζει απλώς ΟΧΙ, αλλά ΟΧΙ, ΟΧΙ, ΟΧΙ, ΟΧΙ.....με το πάθος και τον ενθουσιασμό της ηλικίας της. Ρε, πάτε παραπέρα φοβισμένα γερόντια και μεσήλικες! Τόπο στα νιάτα!

(Δημοψήφισμα 5/7/2015)