Πόρος (Σεπτέμβριος 2018)

-Ωραία φάγαμε στο "Μαύρο Γάτο".

-"Άσπρος Γάτος", γλύκα. Aν ήταν μαύρος, δεν θα πάταγε κανείς.

Τυχαία επιλέξαμε τη συγκεκριμένη ψαροταβέρνα και πράγματι το φαγητό ήταν ωραιότατο και το προσωπικό ευγενέστατο, πετύχαμε όμως διάνα. "Λέγε με Βίργκω" του είπα αστειευόμενη μόλις φτάσαμε στον Πόρο. Πού να το ήξερα ότι βρισκόμασταν στο μαγαζί όπου έπινε τα απεριτίφ της η ηρωίδα του Κοσμά Πολίτη στο "Λεμονοδάσος" που τόσο αγάπησα ως σειρά στην ΕΙΡΤ, όταν ήμουν μαθήτρια. 

Τι (σου) είναι η ζωή; un peu d’ amour, un peu d’ espoir, et puis bonsoir (η φράση από το βιβλίο).

Ένα αστείο η ζωή, λένε άλλοι, και με ένα τέτοιο ξεκινάει, κατά κάποιο τρόπο, και η γνωριμία της Βίργκως με τον Παύλο, η ερωτική περιπέτεια των οποίων διαδραματίζεται κυρίως στον Πόρο. Γίνεται να πας στον Πόρο και να μην θυμηθείς το "Λεμονοδάσος" του Κοσμά Πολίτη; Αλλά είχαμε μείνει στο ανεκδοκάτι του Παύλου που εκφράζει και την πεποίθηση του νέου αυτού άντρα για τη ζωή:

" Ένα ανδρόγυνο πήγε ν’ αγοράσει έναν κόκορα για το κοτέτσι του. Έδειξαν στην Κυρία έναν υπέροχον και της ζήτησαν μια τιμή εξωφρενική.— Γιατί τόσο ακριβά; ρωτά — Επειδή κάνει το χρέος του δέκα φορές την ημέρα, της απήντησε ο άνθρωπος που τον πουλούσε. — Πε το στον άνδρα μου. Πηγαίνει και το λέγει του ανδρός της. — Η Κυρία μου είτε να σας πω ότι αυτός ο κόκορας κάνει το χρέος του δέκα φο­ρές την ημέρα. — Με την ίδια κότα; ρώτησ’ εκείνος. — Όχι βέβαια, με διάφορες κότες. — Πε το στη γυ­ναίκα μου… " 

Η άποψη του Παύλου ότι ο γάμος σκοτώνει τον έρωτα οδηγεί τη σχέση του με τη Βίργκω σε ναυάγιο. Της στέλνει μια επιστολή και της εξηγεί:

«Βίργκω,

Όλο αυτό το διάστημα δεν έπαυσα να σε σκέπτο­μαι, δεν έπαυσα να σκέπτομαι τους δύο μας, με όλη τη δυνατή επιείκεια.

Καταλαβαίνω καθαρά πως η μητέρα σου, καθώς και η δική μου, μας θεωρούν αρραβωνιασμένους και ότι φυσική συνέπεια θα είναι να παντρευτούμε. Αυτό θα είναι φοβερό.

Σκέψου Βίργκω πόσο αγαπηθήκαμε. Δεν ξεύρω τι αισθάνθηκες εσύ, αλλ’ αν πρόκειται να εκφράσω εγώ την ψυχική μου κατάσταση με υλικά μέσα, μπορώ να πω ότι θα εμφανιζόταν ένα δημιούργημα μοναδικό σε χρώματα, σε ήχους και σε γραμμές. Ο αέρας εδονείτο από συμφωνίες ηρωικές και συμφωνίες πάθους. Μια μαρμάρινη στήλη υψώνεται στο άπειρον μέσα σε μια δίνη λαμπρών χρωμάτων. Όλα τα χρώματα της ίριδος επάνω σε βάθος πορτοκαλί. Μια δύναμις με ω­θούσε να πετάξω στο αχανές. Τόσο πολύ σ’ αγαπούσα. Και τώρα ακόμη που σου γράφω, στριφογυρίζουν εμ­πρός μου τα ίδια χρώματα, κάπως όμως θαμπωμένα από την απόσταση. Φθάνουν ακόμη στ’ αυτιά μου οι μακρινοί ήχοι της αποθεωτικής συμφωνίας.

Σκέψου τώρα Βίργκω πού θα καταντήσομε μετά το γάμο μας. Σε λίγο καιρό το ηρωικό φτερούγισμα θα σταματήσει και θα βρεθούμε ο ένας απέναντι του άλλου, μέσα στις εκνευριστικές μικρότητες της καθη­μερινής ζωής. Δεν θα μας μείνει καν η ανάμνησις του παρελθόντος· θα την έχει κουρελιάσει το τέρας της πραγματικότητος,

Επί είκοσι χρόνια, τα είκοσι χρόνια νεότητος που μας μένουν, θα πρέπει καθημερινώς να θάβομε και από μια απατηλή γοητεία. Εμείς οι ίδιοι θα γίνομε οι νεκροθάπται της αγάπης μας. Εν τω μεταξύ αι ανάγκαι των αισθήσεων θ’ αντικαταστήσουν το πάθος της ψυχής μας και η αγάπη μας θα καταντήσει μια φυσική ανάγκη. Προς τι τότε αυτή η εξέγερσις των αοράτων δυνάμεων που μας συνεπήραν στον ανε­μοστρόβιλό τους; Το κοινότερο συνοικέσιο θα είχε το αυτό αποτέλεσμα. Θα γκρεμίζαμε το οικοδόμημα, της αγάπης μας. Εγώ σπούδασα αρχιτέκτων για να οικοδομώ και όχι να γκρεμίζω.

Σπείραμε γύρω μας τη θλίψη και την ανησυ­χία, σαν να επρόκειτο για ένα γεγονός κοσμοϊστο­ρικό, ενώ ήταν απλώς ένας μαγνητισμός που είλκυσε δυο αντιθέτους πόλους. Οι μακρινοί πρόγονοί μας της λιθίνης εποχής θα έλυαν το ζήτημα σε μια στιγμή. Το ίδιο κάνουν τώρα τ’ αληθινά παιδιά της φύσεως, οι άγριοι και τ’ αγρίμια. Αυτά έλεγα και στον καημένο τον Σαρή λίγη ώρα πριν σκοτωθεί. Εμείς τον σκο­τώσαμε. Αλλά κι αυτός ελησμονήθη.

Τώρα Βίργκω με ελκύουν το υψηλά ιδεώδη του αν­θρωπισμού. Θα συντείνω με όλη μου τη δύναμη προς ένα καλύτερο μέλλον της ανθρωπότητος μακριά από πάθη και αγωνίες. Θα συντρίψω την αχαλίνωτη φαν­τασία μου κάτω από το ασήκωτο πέλμα της βαριάς δουλειάς, σε βαθμό που θ’ αδυνατεί να φτερουγίσει, α­κόμη και όταν κοιμούμαι και δεν την προσέχω. Ούτε στα όνειρα μου.

Σ’ αφήνω Βίργκω. Πίστεψέ με, ο χωρισμός μας εί­ναι το μόνον μέσον να διατηρήσομε ακέραιο τον έ­ρωτά μας. Είναι ο μόνος τρόπος να μείνωμε πιστοί στην ανάμνησή του, έστω και ασυνείδητα, στην ανάμνησή του που θα σελαγίζει σαν φωτεινό μετέωρο στον άγνωστο ουρανό του μέλλοντος μας.

                                                                                                                                               Παύλος»

Δίκιο έχεις, Παύλο, ο γάμος είναι και συμβιβασμός, κυρίως με την απόφαση ότι μόνο τον εαυτό σου μπορείς τόσο δα, μια στάλα, να βελτιώσεις και την απόφαση ότι η ομορφιά αυτής της συμβίωσης κρύβεται στο ξεγύμνωμα και την αποκαθήλωση από το ιδεατό, στην καθημερινότητα και τις μικρές ή μεγάλες στιγμές της. 

Εμείς στον Πόρο (και παντού) πήγαμε συμβιβασμένοι με τα λάθη, τις αδυναμίες, τις προοπτικές μας, με τις εκνευριστικές μικρότητες της καθη­μερινής ζωής, με το τέρας της πραγματικότητας, με τη ζωή μας, όπως οι πολλοί, αλλά επεράσαμε όμορφα, όμορφα, όμορφα ... Χαρήκαμε τη φύση, το νησί, το μπανάκι, τις βόλτες μας, το όμορφο ξενοδοχείο μας με την υπέροχη θέα προς τον Πόρο, το φαγητό, την παγωμένη μπυρίτσα ... ό,τι μπορέσαμε, ακόμα και τις πόζες μας στις φωτογραφίες σαν μικρά παιδιά, χωρίς μεγάλες αγωνίες για το αύριο, αλλά με τη συναίσθηση ότι η ζωή περνάει και χάνεται. Ζήσε λοιπόν το σήμερα, γιατί όλα είναι εφήμερα κλπ. σοφά και δύσκολα εφαρμόσιμα. Έτσι γίνεται, όταν μεγαλώνεις, η φιλοσοφία της ζωής αποκτά θετικό πρόσημο, γιατί η έξοδος είναι κοντά και φτύνω τον κόρφο μου-μας. Οι ασυμβίβαστοι, πλην των νέων, ας αναλογιστούν με τι δε συμβιβάστηκαν, όσο δίκιο κι αν έχουν.

Ας συμβιβαστώ κι εγώ κι ας πω όμορφος ο Πόρος παρά .... Σουςςςς, δεν έχει παρά και αλλά..

Τα αποσπάσματα από το "Λεμονοδάσος " του Κοσμά Πολίτη από την Κιβωτό του Ν. Σαραντάκου (εδώ)

Τα βιβλία που διάβασα τις εβδομάδες των "παθών" μου

Μου το είπε εξαρχής: "Αν ήμουνα στη θέση σου (δηλαδή κλινήρης για αρκετό διάστημα), θα είχα χορτάσει ύπνο και βιβλία." Και απ' όσο τον ξέρω τον άντρα μου, έτσι ακριβώς θα έκανε. Εγώ πάλι, ανήσυχη και ασιγούρευτη, ούτε να κοιμηθώ ούτε να συγκεντρωθώ για κάποιο διάστημα μετά το ατύχημα και τις επεμβάσεις. Χαρακτήρες και κράσεις!

Ευτυχώς σχετικά γρήγορα για τα κότσια μου ξεπέρασα το έντονο στρες που βίωσα και την καλή συμβουλή την ακολούθησα με μικρή καθυστέρηση.

Τα βιβλία που διάβασα, τα προτείνω με σύντομους σχολιασμούς σε φίλους που ενδιαφέρονται να διαβάσουν, γιατί κι εγώ τα επέλεξα με προσοχή για να αποφύγω την κακή συντροφιά, τους εκνευρισμούς για το τι κυκλοφορεί, την άσκοπη ανάγνωση, τα μισοδιαβασμένα βιβλία. Ένας πρόσθετος παράγοντας επιλογής των βιβλίων ήταν και οι δυνατότητες της δανειστικής βιβλιοθήκης σχολείου, που όρεξη να έχεις δηλαδή να διαβάζεις! 

Παπαδιαμάντη είχα να διαβάσω από τα εφηβικά μου χρόνια και καθώς δεν θυμόμουνα, αποφάσισα να τον ξαναδιαβάσω σε πιο κατάλληλη ηλικία για να απολαύσω την γλωσσική και πνευματική δεινότητα και τη συγγραφική μεγαλοσύνη του συγγραφέα. "Οι έμποροι των εθνών", "Η φόνισσα", "Η γυφτοπόύλα" (το τελευταίο προ του ατυχήματος) είναι μυθιστορήματα που δεν χρειάζονται συστάσεις. Όποιος δεν δυσφορεί με την καθαρεύουσα και την κατανοεί, θα τα απολαύσει. Καταφέρνει ο συγγραφέας να μεταφέρει τον αναγνώστη στην εποχή της κάθε μυθιστορίας, να αποδώσει τις συνθήκες που διαμορφώνουν τη δράση και τους χαρακτήρες, βασισμένος στη γνώση και τη μελέτη πηγών της ιστορίας ή παραδόσεων σε συνδυασμό με την μυθοπλαστική του ικανότητα και την βαθιά γνώση των στοιχείων που συνθέτουν τον άνθρωπο εκ φύσεως και βιωμάτων. Κοινό στοιχείο και στα τρία μυθιστορήματα η τραγική θέση και μοίρα των γυναικών σε διαφορετικές, αλλά άκρως ανδροκρατούμενες εποχές. 

Στο παρελθόν είχα διαβάσει τον "Φιλαράκο" του Γκυ ντε Μωπασάν. Εξαιρετικό βιβλίο! Είπα, λοιπόν, να διαβάσω ένα ακόμα βιβλίο του, που όμως δεν μου άρεσε τόσο όσο το προηγούμενο. "Μια ζωή" ο τίτλος του, θα έλεγα πιο γυναικείο, εννοώ δηλαδή ότι μια γυναίκα θα το διάβαζε με περισσότερη ευχαρίστηση από έναν άντρα. Κι όχι γιατί αναφέρεται στη ζωή μιας γυναίκας, γεμάτη ανατροπές που την οδηγούν από τα ψηλά στα χαμηλά κι απ' τα πολλά στα λίγα, αλλά γιατί θαρρείς ότι ο συγγραφέας στο βιβλίο αυτό βλέπει τα πάντα μέσα από το ρομαντικό ροζ χρώμα ή τη σκοπιά της ηρωίδας, ακόμα και τις εκτενείς και ωραίες περιγραφές της φύσης. Αριστοκράτες και σαφής διαχωρισμός των τάξεων, άνθρωποι που κατέχουν χωρίς να κοπιάζουν και άλλοι που δουλεύουν σκληρά για να επιβιώσουν, έρωτες από συμφέρον, κάλπικοι, νόμιμοι, παράνομοι, κρυφοί ..., ερωμένες και εραστές, σχέσεις εξάρτησης, η παντοδυναμία του χρήματος, η υποταγή στη μοίρα που όμως παραμένει ανατρεπτική ... και σταδιακά η ωρίμανση μέσα από τις αρνητικές κυρίως εμπειρίες της ζωής. Τελικά δεν ήταν και άσχημο, από ένα σημείο και μετά δεν μπορούσα να το αφήσω.

Για το Βολταίρο γνώριζα ότι υπήρξε σοφός, για την ακρίβεια ιστορικός, φιλόσοφος, συγγραφέας, ένα οξύ πνεύμα, ένας Διαφωτιστής. Και τα διαπίστωσα αυτά διαβάζοντας το έργο του "Ζάντιγκ". Πρόκειται για ένα παραμύθι απ' αυτά που διαδραματίζονται κάπου στην Ανατολή και που εμπεριέχει σε κάθε περιπέτεια του κεντρικού ήρωα τη σοφία της ζωής. Σε κάθε βήμα και πάθημα του Ζάντιγκ αποκαλύπτεται η αλήθεια των πραγμάτων και είναι τόσο φωτεινή που ξεγυμνώνει τον άνθρωπο, τις μύχιες σκέψεις και αδυναμίες του σε τέτοιο βαθμό που για να τις αντέξει ή να τις καλύψει γίνεται πονηρός, κακός, φθονερός, ύπουλος, εγωιστής, εκδικητικός ... διαχρονικά "χαρίσματα" του κόσμου μας. Ένα απόσταγμα σοφίας με τη μορφή παραμυθιού. Πολύ μου άρεσε! 

"Ο άγιος της μοναξιάς" της Ιωάννας Καρυστιάνη ήταν ένα ακόμα βιβλίο που διάβασα αυτές τις μέρες. Το δέλεαρ στάθηκε η πληροφορία ότι μιλάει για τη ζωή κάποιων καθηγητριών διορισμένων σ' ένα (απόμακρο το φαντάζομαι) νησί. Όλες τους ατυχήσασες και μόνες προσπαθούν να διασκεδάσουν τη μοναξιά τους ή να σώσουν τη ζωή τους πριν την εκπνοή του χρόνου. Πρωταγωνίστρια η Στέλλα που θα γνωρίσει έναν έρωτα ωραίο, μα παράξενο. Όταν τα παράξενα ξεδιαλύνουν και τα μυστήρια λυθούν, η ζωή αποκαλύπτει και πάλι το σκληρό της πρόσωπο και το βιβλίο γίνεται μια πραγματεία στη σχιζοφρένεια. Κοφτός λόγος και σκηνές σε μεταφέρουν γρήγορα από το ένα σκηνικό στο άλλο, από την μια δράση στην άλλη, από το ένα πρόσωπο στο άλλο, που όλα μαζί συνθέτουν την μικρή κοινωνία του νησιού με τις προσωπικές ιστορίες και τα δράματα του καθενός. Καλό κι αυτό το βιβλίο.

Τα υπόλοιπα που διάβασα τις μέρες των παθών μου, όπως τις λέω, θα τα συμπεριλάβω σε μια παράγραφο, γιατί ανήκουν στην κατηγορία των "εύκολων" αναγνωσμάτων. "Ο Λυτρωτής" του Τζο Νέσμπο και "Ο Ιεροκήρυκας" της Καμίλλα Λάκμπεργκ, αστυνομικά μυθιστορήματα, που όμως μου άρεσαν και τα απόλαυσα. Εξάλλου και οι δυο συγγραφείς αποτελούν εγγύηση στο είδος τους, κατά τη γνώμη μου.

Κάποια αινίγματα απαιτούν τη σοφία του Ζαντίγκ

Αίνιγμα: "Απ΄όλα τα πράγματα του κόσμου, ποιο είναι το μακρύτερο και το βραχύτερο, το ταχύτερο και το βραδύτερο, το πιο διαιρετό και το πιο εκτεταμένο, αυτό που το καταφρονούμε πιο πολύ και πιο πολύ το νοσταλγούμε, αυτό που δίχως του τίποτα δε γίνεται, αυτό που τρώει καθετί μικρό και ζωογονεί καθετί μεγάλο;"

Ο Ζαντίγκ είπε πως είναι ο χρόνος. "Τίποτα δεν είναι πιο μακρύ" πρόσθεσε, "αφού αποτελεί το μέτρο της αιωνιότητας. Τίποτα δεν είναι πιο βραχύ, αφού δε φτάνει ποτέ για τα σχέδια μας. Τίποτα δεν είναι πιο βραδύ για όποιον περιμένει, τίποτα πιο ταχύ για όποιον απολαμβάνει. Εκτείνεται ως το άπειρο όταν μεγαλώνει, υποδιαιρείται ως το άπειρο όταν μικραίνει. Όλοι τον καταφρονούν κι όλοι λυπούνται όταν τον χάνουν. Τίποτα δε γίνεται χωρίς αυτόν. Ρίχνει στη λήθη ό,τι είναι ανάξιο να σωθεί, κι ό,τι σπουδαίο το απαθανατίζει."

Ζαντίγκ (Βολταίρος)

ΑΛΜΠΑΤΡΟΣ ( Σαρλ Μπωντλαίρ )

Σαρλ Μπωντλαίρ

ΑΛΜΠΑΤΡΟΣ

Συχνά για να περάσουνε την ώρα οι ναυτικοί

άλμπατρος πιάνουνε, πουλιά μεγάλα της θαλάσσης,

που ακολουθούνε σύντροφοι, το πλοίο, νωχελικοί

καθώς γλιστράει στου ωκεανού τις αχανείς εκτάσεις.

Και μόλις στο κατάστρωμα του καραβιού βρεθούν

αυτοί οι ρηγάδες τ' ουρανού, αδέξιοι, ντροπιασμένοι,

τ' αποσταμένα τους φτερά στα πλάγια παρατούν

να σέρνονται σαν τα κουπιά που η βάρκα τα πηγαίνει.

Πώς κείτεται έτσι ο φτερωτός ταξιδευτής δειλός!

Τ' ωραίο πουλί τι κωμικό κι αδέξιο που απομένει!

Ένας τους με την πίπα του το ράμφος του χτυπά

κι άλλος, χωλαίνοντας, το πώς πετούσε παρασταίνει.

Ίδιος με τούτο ο Ποιητής τ' αγέρωχο πουλί

που ζει στη μπόρα κι αψηφά το βέλος του θανάτου,

σαν έρθει εξόριστος στη γη και στην οχλοβοή

μέσ' στα γιγάντια του φτερά χάνει τα βήματά του.

μτφρ. Αλέξανδρος Μπάρας 

(1906-1990)

Για περισσότερες μεταφράσεις του ίδιου ποιήματος:  http://www.sarantakos.com/language/par-albatros.html

Μικρό παιδί ο έρωτας στα φερσίματα του

Στ' αλήθεια δεν υπάρχουν χαριτωμένες ομοιότητες ανάμεσα στις απαρχές του έρωτα και στις απαρχές της ζωής; Δε νανουρίζουν το παιδί με γλυκά τραγούδια και τρυφερές ματιές; Δε του λένε θαυμάσιες ιστορίες, που χρυσώνουν το μέλλον του; Η ελπίδα δεν ξεδιπλώνει αδιάκοπα τις αστραφτερές φτερούγες της για το παιδί; Κι εκείνο δε χύνει διαδοχικά δάκρυα χαράς και λύπης; Δε στήνει καβγάδες για το τίποτα, για τα χαλίκια που μαζεύει πασχίζοντας να χτίσει κινητά παλάτια, για τα μπουκέτα τα λουλούδια, που τα ξεχνάει στη στιγμή μόλις τα κόψει; Δεν είναι άπληστο ν' αδράξει το χρόνο, να προχωρήσει στη ζωή; 

Ονορέ ντε Μπαλζάκ (Ευγενία Γκραντέ)

Ευγενία Γκραντέ του Ονορέ ντε Μπαλζάκ

Πόσο μου αρέσουν τα βιβλία με τη συμπυκνωμένη σοφία και την λεκτική ευχέρεια να αποδίδεις σκέψεις, συναισθήματα, εικόνες με εύστοχο και ευφάνταστο συγχρόνως τρόπο ή για να το πω αλλιώς μ' εκείνο το χάρισμα του συγγραφέα που μπορεί με την ικανότητα του μυαλού και της έκφρασης, την ευθυκρισία, τη γνώση των ανθρώπινων χαρακτήρων και τη βαθιά του μόρφωση να αποδίδει λεκτικά ιδέες και νοήματα, κατασταλάγματα του ορθού και ευφυούς νου ολόκληρων γενεών και αιώνων!

Τέτοιο είναι το τελευταίο βιβλίο που διάβασα, η "Ευγενία Γκραντέ", και τόσο χαρισματικός ο συγγραφέας του, ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ.

Μου άρεσε πολύ, και το διάβασα απνευστί. Διαδραματίζεται στη Γαλλική επαρχία Σωμύρ, μετά τη Γαλλική επανάσταση (1789), και πρωταγωνιστές είναι η ολιγομελής οικογένεια Γκραντέ. Ο φιλάργυρος και τσιγκούνης πατέρας, η υποταγμένη σ' αυτόν, στερημένη από τις χαρές της ζωής, βασανισμένη από τον κακότροπο χαρακτήρα του και θρησκευόμενη γυναίκα του και η αγνή, άβγαλτη, καλόψυχη, γενναιόδωρη και αξιοπρεπής Ευγενία, η κόρη τους. Γύρω τους ο κόσμος της επαρχίας που τους παρακολουθεί, τους σχολιάζει, όπως σ' όλες τις επαρχίες του κόσμου, με το τουφέκι έτοιμο να πυροβολήσει δικαίως ή αδίκως.

Αστικές φυσιογνωμίες

Σε μερικές επαρχιακές πόλεις βρίσκονται σπίτια που η όψη τους προκαλεί μελαγχολία σαν εκείνη που γεννάνε τα πιο σκοτεινά μοναστήρια, οι πιο άχαροι χερσότοποι ή τα πιο θλιβερά ερείπια. Στα σπίτια αυτά συναντάς ίσως ταυτόχρονα και τη σιγαλιά του μοναστηριού και την ξεραΐλα των χερσότοπων και τα σκέλεθρα των ερειπίων. Η ζωή και η κίνηση είναι τόσο ήσυχες εκεί, που ένας ξένος θα τα έπαιρνε για ακατοίκητα, αν δεν αντίκριζε ξαφνικά το χλωμό και κρύο βλέμμα ενός ασάλευτου προσώπου, που η μισομοναστηριακή του μορφή προβάλλει πάνω απ' το περβάζι του παραθύρου, μόλις ακουστεί θόρυβος από ασυνήθιστα πατήματα.

Διαπραγματεύσεις ισχυρών

"Είχε πάρει τη φοβερή αγωγή εκείνου του κόσμου, όπου, μέσα σ' ένα βράδυ, διαπράττονται με σκέψεις και με λόγια περισσότερα εγκλήματα από όσα τιμωρεί η δικαιοσύνη στο Κακουργοδικείο, όπου οι ωραίες λέξεις δολοφονούν τις πιο μεγάλες ιδέες, όπου δε θεωρείται κανείς ισχυρός παρά μόνον αν βλέπει σωστά. Και βλέπει σωστά εκείνος που δεν πιστεύει σε τίποτα, ούτε στα αισθήματα, ούτε στους ανθρώπους, ούτε ακόμα και στα γεγονότα. Φτιάχνει ψεύτικα γεγονότα."

Ονορέ ντε Μπαλζάκ, μουστακαλήδες μου (κατά το "μουστάκιας" του Σταυρίδη στα "Κίτρινα γάντια")

Αφού Ονορέ ντε Μπαλζάκ διαβάζω, δικά του αποφθέγματα θα  μοιραστώ μαζί σας. Ορθός ο νους του και σοφά τα λεγόμενα του! Διαχρονικά επίσης! Γιατί μη μου πείτε ότι δεν κάνετε συνειρμούς διαβάζοντας το παραπάνω απόσπασμα για κάποιες διαπραγματεύσεις του Εurogroup;

Κατά πού φυσάει ο άνεμος σήμερα, κύριε δανειστά;

"Γενικά ο δανειστής είναι ένα είδος μανιακού. Σήμερα είναι έτοιμος για συμβιβασμό, αύριο θέλει να τα κάνει όλα γυαλιά καρφιά κι αργότερα παραγίνεται καλοσυνάτος. Σήμερα η γυναίκα του είναι στα κέφια της, το στερνοπούλι του έβγαλε τα δοντάκια του, όλα πάνε καλά στο σπίτι και δε θέλει να χάσει ούτε πεντάρα. Αύριο βρέχει, δεν μπορεί να βγει έξω, είναι μελαγχολικός και λέει ναι σε όλες τις προτάσεις για να λήξει η υπόθεση. Μεθαύριο του χρειάζονται εγγυήσεις και στο τέλος του μήνα απειλεί να σας εκτελέσει, ο δήμιος! Ο δανειστής μοιάζει με ζωηρό σπουργίτι, που τα παιδιά πασχίζουν ν' απιθώσουν στην ουρά του ένα σπυρί αλάτι..."   Ονορέ ντε Μπαλζάκ (19ος αιώνας)

Το Μοναστήρι της Πάρμας του Σταντάλ

Στα πλαίσια της απόφασης να διαβάσω ό,τι δεν διάβασα και μπορέσω από κλασική λογοτεχνία και των δυνατοτήτων που μου δίνει η σχολική δανειστική βιβλιοθήκη, έπεσε στα χέρια μου "το Μοναστήρι της Πάρμας" του Σταντάλ.

Ας γράψω, λοιπόν, λίγα πράγματα για το πώς μου φάνηκε το βιβλίο ως απλή αναγνώστρια. Διαδραματίζεται την εποχή που ο Ναπολέοντας εισβάλλει στην Ιταλία (1796) - χωρισμένη ακόμα σε πολλά μικρά κρατίδια - αντιπροσωπεύοντας ό,τι πιο φιλελεύθερο υπήρχε τότε στην Ευρώπη. Κατά κάποιο τρόπο οι υποστηρικτές του αποτελούν τους αριστερούς της Ευρώπης εκείνης της περιόδου. Είναι οι Ιακωβίνοι, που διώκονται και φυλακίζονται από τους ηγεμόνες των ιταλικών βασιλείων, κρατιδίων, δουκάτων κλπ κάποια απ' αυτά υπό τον Αυστροουγγρικό έλεγχο.

Ο κύριος Άνεμος

Από τους γονείς μου άκουσα για τον "Άνεμο", "τον κύριο Άνεμο", τον άνθρωπο ή το ανθρωπάκι, που υπήρξε, κατά τα λεγόμενα τους, θύμα της σκληρής και βασανιστικής συμπεριφοράς μερίδας ευυπόληπτων, κατά τα ειωθότα, συμπολιτών μας, που όμως αμέτι μουχαμέτι το είχαν βάλει να τον τρελάνουν. Εντέλει αυτοί οι ευυπόληπτοι και νοικοκυραίοι συμπολίτες μας έστειλαν στο τρελοκομείο έναν άνθρωπο που το μεγαλύτερο όλων των λαθών του, ήταν ότι κάποτε αποκάλεσε τον αέρα άνεμο! Η λέξη αυτή στάθηκε η αφορμή για να εξοντωθεί ένας άνθρωπος ψυχικά και κοινωνικά, γιατί κάπως διέφερε  και βαρέως έφεραν το γεγονός ότι δεν ήταν όμοιος τους, ένας αδύναμος αυτός σε μια υποκριτική κοινωνία βαρβάτων αντρών ή άντρηδων με το Α μαγκοβαρεμένο και πολλά βαρύ!

Περίεργο κι υπερβολικό ακούγεται, όχι όμως σπάνιο ως συμπεριφορά στις μικρές και κλειστές κοινωνίες, όπου και η πιο μικρή, η ελάχιστη διαφοροποίηση από τα εν γένει αποδεκτά πρότυπα, μπορεί να τιμωρηθεί με απίστευτη σκληρότητα και διαπόμπευση. Έφτασε ο δυστυχής αυτός άνθρωπος να μη μπορεί να ξεμυτίσει από το σπίτι του! Παντού, στη δουλειά του, στο δρόμο...θα βρισκόταν ο αχρείος που θα τον χλεύαζε μ' αυτόν τον αδικαιολόγητο, πλην όμως ιδιαίτερα βασανιστικό τρόπο.  "Πολύ άνεμο έχει σήμερα" ψιθύριζαν δίπλα του κι ας μην είχε! "Άνεμος, άνεμος, άνεμος..." έλεγαν και τα μικρά (κωλο)παίδια και τον ακολουθούσαν τρέχοντας. Η λέξη "Άνεμος" ξεφύτρωνε αναίτια στα χείλη όλων! Η καθημερινότητα του ανθρώπου έγινε εφιαλτική και ανυπόφορη, κυκλοφορούσε όσο πιο λίγο γινόταν, έβγαινε για τα απαραίτητα, κρυβόταν, όμως η ανόητη αυτή συνήθεια δεν έλεγε να ξεχαστεί και να κοπάσει. Οι βασανιστές του ήταν πάντα εκεί και περίμεναν πώς και πώς την παραμικρή ευκαιρία για να διασκεδάσουν εξοντώνοντας τον συνάνθρωπο τους που δεν τους έφταιξε και δεν τους πείραξε ποτέ!

Ηδονοαναγνώσεις Ηδονο-α-βλεψιών

Πώς να μιλήσω τώρα εγώ για τις Ηδονο-α-βλεψίες του Β.Π.K., μετά την παρουσίαση του βιβλίου και του συγγραφέα από την Αγνή Παπακώστα που σε βάθος, πλάτος, ύψος κλπ έχει ξεσκονίσει, ξεκοκαλίσει και εντρυφήσει εν τέλει στο σύνολο του έργο του, μερικώς (διότι άβυσσος η ψυχή) και στον άνθρωπο! 

Ή μετά την παρουσίαση του από τον φίλο του, Γιώργο Τσιουκάνη, που επίσης μίλησε επιμελώς και με ευαισθησία για τον συγγραφέα κατόπιν διπλής μελέτης και πολλαπλής απόλαυσης του βιβλίου, που μάλιστα σε αίθουσα αναμονής ιατρείου χωρία του τον έκαναν να γελάει μόνος, διότι η γλώσσα κόκαλα δεν έχει, αλλά κόκαλα τσακίζει, αν και θα έπρεπε και τα μούτρα ορισμένων, που όμως χάρη στην ευγένεια και καλοσύνη του γράφοντος, αυτοί οι ορισμένοι σώζονται με ελαφρά τραύματα, ήτοι με ολίγη εύστοχη σάτιρα ή ειρωνεία!

Αν και ανέγνωσα και απόλαυσα συγχρόνως μόλις τα πέντε πρώτα αφηγήματα του βιβλίου, δηλώνω ομοιοπαθής με τον κο Γιώργο Τσιουκάνη, τουλάχιστον διαβάζοντας ορισμένα αφηγήματα του βιβλίου (π.χ. Ο δρόμος με τις πικροκαστανιές)! Γελούσα μόνη, στο σπίτι μου ευτυχώς , με μόνη συνέπεια την ανάγνωση αποσπάσματος στον σύζυγο για να μην χάσει!

Εξαιρετική η παρουσίαση των Ηδονο-α-βλεψιών και από την κα Άννα Κουστινούδη στο διαδικτυακό Εντευκτήριο με τίτλο: "Ένα βιβλίο στο κομοδίνο της Άνννας Κουστινούδη", που μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Το ίδιο και της Πόλυς Χατζημανωλάκη στην Αυγή, που μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Όλοι, κι άλλοι που μίλησαν για το βιβλίο και τον συγγραφέα του στο Λαογραφικό Μουσείο Κοζάνης κατά την παρουσίαση του στο αναγνωστικό κοινό της γενέθλιας του πόλης, παίνεψαν τον τρόπο και την τέχνη του γράφοντος, τον άνθρωπο και συγγραφέα. Το ίδιο, τον συγχαίρω κι εγώ. Με πιο απλό τρόπο! Δεν κάνω εξάλλου εδώ καμιά εξειδικευμένη εισήγηση ή μελέτη, εκφράζω όμως από καρδιάς τις ευχαριστίες μου στον συγγραφέα Β.Π.Κ. για την προσφορά του στα νεοελληνικά γράμματα και στον τόπο, καθημερινές ιστορίες του οποίου ξεδιπλώνει στις σελίδες των Ηδονο-α-βλεψιών του, που όμως είναι λίγο πολύ οι κοινές καθημερινές ιστορίες όλων, της νεοελληνικής πραγματικότητας, ενίοτε και του κακού μας του καιρού! Ας προσέχαμε, λοιπόν, για να κλείσω με τον τρόπο του Βασίλη Καραγιάννη σε ένα από τα αφηγήματα του (Εταίροι, Εταίρες κι Εταιρείες...)

Βασίλη, ευχαριστούμε! 

(Βασίλης Π. Καραγιάννης. Ηδονο(α)βλεψίες, Εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2015)

Προστυχέψαμε!

Όσο πιο γεμάτη είναι η κοιλιά, τόσο πιο πρόστυχη είναι η ψυχή! (Μαξίμ Γκόρκι, Η Μάνα, Ι907). Στον "πολιτισμένο" κόσμο, δυστυχώς, προστυχέψαμε!

Μικρό αφιέρωμα στον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη

Στο νυχτερινό κέντρο

Τώρα ποὺ παίζει τὸ βιολὶ κι ἔχουμε πιεῖ τόσο πολύ,

ποὺ μ᾿ ἕναν ἔρωτα τρελὸ σὰ νά ῾μαστε δεμένοι,

σ᾿ ἕνα συντρόφεμα ζεστό, βᾶνε ξανὰ νὰ ζαλιστῶ,

μέσ᾿ στ᾿ ὄνειρό σου νὰ κλειστῶ. Τὸ μόνο ποὺ μοῦ μένει.

Γιατὶ ἂν λείψει τὸ κρασὶ κι φύγεις ἄξαφνα κι ἐσὺ

καὶ βουβαθεῖ καὶ τὸ βιολὶ μὲ τὸ γλυκὸ βραχνᾶ του,

μεσ᾿ στῆς καρδιᾶς μου τὸ κενό, μεγάλο σὰ τὸν οὐρανό,

θ᾿ ἀκούσω πάλι τὸ βραχνὸ τραγούδι τοῦ θανάτου..

ΠΗΓΗ:http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/napolewn_lapa8iwths_poems.htm#ΣΤΟ_ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ_ΚΕΝΤΡΟ

.

Βιογραφικά:

Ποιητής, που άκμασε κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, ένας από τους «καταραμένους» και «ιδανικούς αυτόχειρες» της λογοτεχνίας μας. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της νεοσυμβολιστικής και νεορομαντικής σχολής.

Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης γεννήθηκε στις 31 Οκτωβρίου του 1888 στην Αθήνα. Ήταν γιος του Λεωνίδα Λαπαθιώτη (1852-1942), αξιωματικού του ελληνικού στρατού με καταγωγή από την Κύπρο, που έφτασε ως το βαθμό του αντιστρατήγου και έγινε υπουργός Στρατιωτικών μετά από συμμετοχή του στο κίνημα στο Γουδί, και της Βασιλικής Παπαδοπούλου, ανιψιάς του Χαρίλαου Τρικούπη. Σε ηλικία δέκα ετών μετακόμισε με την οικογένειά του στο Ναύπλιο, όπου τέλειωσε το σχολείο, έμαθε αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά, ενώ παρακολούθησε μαθήματα πιάνου και ζωγραφικής. Το 1905 γράφτηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας, από την οποία αποφοίτησε κανονικά, χωρίς ν’ ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου.

Τις μάνες, γενικά, δεν τις λυπούνται.

Δον Κιχώτης και Σάντσο Πάνθα, σαν να λέμε εμείς κι ο άλλος μας εαυτός

Ένα δοκίμιο του Δημήτρη Νικηφόρου για τις περιπέτειες του ευφάνταστου Δον Κιχώτη με τον πιστό του ακόλουθο, τον Σάντσο Πάνθα, τον άλλο του εαυτό:

Έχω πολλές φορές αναρωτηθεί πόσοι άραγε είναι αυτοί, μέσα σε γενιές και γενιές αναγνωστών, που υποψιάστηκαν αν δεν κατάλαβαν στα σίγουρα ότι ο αφηγητής Θερβάντες, ο ευφάνταστος ιδαλγός της Μάντσας και ο στερούμενος φαντασίας Σάντσο Πάνθα είναι ένα και το αυτό πρόσωπο. Ο ίδιος άνθρωπος! Τάχατες ο Θερβάντες να το γνώριζε από την αρχή ή το ανακάλυψε και ο ίδιος στην πορεία γράφοντας τον πρώτο τόμο το 1605; Ή μήπως, κατά πως δείχνει πιο πιθανό, στη δική μου ματιά, όταν έγραφε τον δεύτερο τόμο αυτή η διαπίστωση τον έκανε να συνειδητοποιήσει σε τι μετατρεπόταν αναγκαστικά το διήγημα που ξεκίνησε;

"Οδός Αβύσσου", αυτή τη φορά στο Αιγαίο!

Όπου Μακρόνησος, βάλτε τη λέξη Αιγαίο:

"Όξω η Μακρόνησος μούγκριζε μόνη της. Τη βαρυστομάχιαζε το αίμα και τα δάκρυα που ήπιε. Σκεπάστηκε απ' τη νύχτα και μούγκριζε. Κανείς δήμιός της δεν έκανε ήσυχο ύπνο. Όχι απ' τις τύψεις γιατί το' χυσε, αλλά γιατί έχυσε τόσο λίγο...

Η Μακρόνησος μούγκριζε, παραπονιόταν. Ήταν γιατί οι μάρτυρες γιόμοσαν κατά μυριάδες τις πλαγιές της ... Κι οι δήμιοί της είχαν μόνο δυο χέρια. Μόνο δυο ... Αδικία. Αλλά πότε σ' αυτό τον κόσμο νίκησε το Δίκιο; " (Μενέλαος Λουντέμης)

Μπέρτολντ Μπρεχτ-”Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου” (Ποιήματα του Σβέντμποργκ, 1939)

Ένα ποίημα του Μπέρτχολντ Μπρεχτ που γράφτηκε το 1939... Θα μπορούσε όμως κάλλιστα να είχε γραφτεί στις μέρες μας. Η διαχρονικότητα του περιεχομένου είναι συγκλονιστική…

Μπέρτολντ Μπρεχτ- "Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου"
(Ποιήματα του Σβέντμποργκ, 1939)

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά
Θεωρούνε ταπεινό
Να μιλάς για το φαΐ
Ο λόγος; Έχουνε κι όλας φάει

Οι ταπεινοί αφήνουνε τον κόσμο
Χωρίς να ’χουνε δοκιμάσει κρέας της προκοπής

Πώς ν’ αναρωτηθούν πού ’θε έρχονται
Και πού πηγαίνουν
Είναι τα όμορφα δειλινά τόσο αποκαμωμένοι
Το βουνό και την πλατειά τη θάλασσα
Δεν τά’χουν ακόμα δει
Όταν σημαίνει η ώρα τους

Αν δεν νοιαστούν οι ταπεινοί
Γι’αυτό που είναι ταπεινό
Ποτέ δεν θα υψωθούν