Αχ, Ελένη!

                             
Καταγωγή Ελένης
Κόρη του Δία είτε από τη Λήδα είτε από τη Νέμεση:

Όταν ο Δίας πλάγιασε με τη Λήδα παίρνοντας τη μορφή του κύκνου, την ίδια νύχτα που εκείνη βρέθηκε ερωτικά με τον Τυνδάρεω (τον θνητό σύζυγο της), από τον Δία γεννήθηκε ο Πολυδεύκης και η Ελένη, από τον Τυνδάρεω ο Κάστορας και η Κλυταιμνήστρα. Ωστόσο, κάποιοι διηγούνται ότι η Ελένη είναι κόρη της Νέμεσης και του Δία. Αυτή δηλαδή, προκειμένου να αποφύγει την επαφή με τον Δία, μεταμορφώθηκε σε χήνα, αλλά ο Δίας πήρε τη μορφή του κύκνου και ενώθηκε μαζί της. Από το σμίξιμό τους αυτή γέννησε ένα αυγό που κάποιος βοσκός βρήκε στα δάση και το έφερε και το έδωσε στη Λήδα· και αυτή το έβαλε σε ένα κιβώτιο και το φύλαξε και όταν ήρθε η κατάλληλη στιγμή γεννήθηκε η Ελένη που την ανέθρεψε σαν να ήταν δική της κόρη. (Απολλόδ. 3.10.5-7)

Γενεαλογικό δέντρο Ελένης:

Ετυμολογία του ονόματος Ελένη:

Yπάρχουν διαφορετικές εκδοχές για την προέλευση του ονόµατος Eλένη. ∆ύο από αυτές είναι:

α) από τη ρίζα ελ – του ρήµατος αἱρῶ = κυριεύω, καταστρέφω, 

β) από το ουσιαστικό ἑλένη ή ἑλάνη = λαµπάδα, οπότε το Eλένη θα σήµαινε φως, λάµψη.

Η ιστορία της Ελένης εν συντομία (αρπαγές, γάμοι, θάνατος):

Λέγεται (Σχόλ. Ευρ. Ορ. 249) ότι η Αφροδίτη, για κάποιο λόγο, είτε από θυμό προς τον Τυνδάρεω ή από ζήλεια για την ομορφιά των θυγατέρων του, καταράστηκε τις τρεις κόρες του,Τιμάνδρα, Κλυταιμνήστρα, Ελένη, να κάνουν πολλούς γάμους και να μην μείνουν πιστές στους άνδρες τους.

Έτσι, η Ελένη, μόλις δώδεκα χρονών, απήχθη από τον Θησέα που την πήγε στις Αφίδνες της Αττικής, γιατί οι Αθηναίοι δεν ήθελαν να την δεχτούν στην πόλη από τον φόβο πολέμου με τους Σπαρτιάτες. Εκεί την εμπιστεύτηκε στη μητέρα του Αίθρα. Όσο όμως ο Θησέας έλειπε στον Κάτω Κόσμο μαζί με τον Πειρίθοο για να απαγάγουν την Περσεφόνη, την ελευθέρωσαν τα αδέλφια της, οι Διόσκουροι, οι οποίοι απήγαγαν την αδελφή τους μαζί με την Αίθρα και τις έφεραν στη Σπάρτη παίρνοντας τη μητέρα του αττικού ήρωα για δούλα της Ελένης (Απολλόδ. 3.10.7). Λέγεται ότι είτε ο Θησέας σεβάστηκε την κοπέλα, επειδή ήταν ακόμη μικρή, είτε ότι η Ελένη απέκτησε από εκείνον μια κόρη, την Ιφιγένεια, την οποία παρέδωσε στην Κλυταιμνήστρα, ήδη παντρεμένη με τον Αγαμέμνονα, και η οποία την παρουσίασε σαν δική της κόρη.

Πολλοί ήταν οι υποψήφιοι μνηστήρες της Ελένης, εκλεκτοί νέοι, βασιλιάδες και άρχοντες. Από το Άργος (3), την Αιτωλία (1), τη θεσσαλική Φυλάκη (2), Αθήνα (1), Κρήτη (2), Εύβοια (1), Σαλαμίνα (1), Ιθάκη (1). Ο Ησίοδος απαριθμούσε περισσότερα ονόματα, ο Απολλόδωρος 31 (3, 129 κ.ε.) και ο Υγίνος 36 (81). Άλλοι φτάνουν μέχρι τον αριθμό ενενήντα εννέα.

Όλοι τους άνδρες ισχυροί, που έφεραν πολλά δώρα για να κερδίσουν τη νύφη (μέταλλα, σκεύη από πολύτιμα μέταλλα, γυναίκες, κοπάδια κτλ.), και γενναίοι. Ο αριθμός των μνηστήρων και τα δώρα που προσφέρουν τονίζουν την ομορφιά της Ελένης. Επιθυμία του Τυνδάρεου ήταν η κόρη του να παντρευτεί τον Μενέλαο, και γιατί ήταν πλουσιότερος απ' όλους τους μνηστήρες και γιατί ήταν αδελφός του Αγαμέμνονα, άνδρας της μεγάλης του κόρης, της Κλυταιμνήστρας. Ωστόσο, υπήρχε κίνδυνος να συγκρουστούν οι μνηστήρες μεταξύ τους ή να ενωθούν όλοι εναντίον του Τυνδάρεου και αυτού που θα είχε διαλέξει για γαμπρό του. Γι' αυτό και, πριν την εκλογή, δέσμευσε με όρκο τους μνηστήρες, ύστερα και από προτροπή του Οδυσσέα, να σεβαστούν την όποια απόφαση και επιπλέον να συνδράμουν στον σύζυγο της Ελένης, όποιος κι αν ήταν, σε περίπτωση που η Ελένη γινόταν θύμα αρπαγής.

Η έλευση του γιου του βασιλιά της Τροίας Πριάμου, του Πάρη, στη Σπάρτη, διέκοψε τον ήρεμο γάμο. Η ίδια η θεά Αφροδίτη οδήγησε τον Πάρη στη Σπάρτη, όπου φιλοξενήθηκε από τον Μενέλαο, με σκοπό να του χαρίσει ως έπαθλο την ωραιότερη γυναίκα, ανταμοιβή στον Τρώα για την επιλογή της ως της ωραιότερης θεάς. 

Όταν ο Πάρης την απήγαγε και την οδήγησε στην Τροία, οι Έλληνες με επικεφαλής τον Αγαμέμνονα και το Μενέλαο εκστράτευσαν εναντίον της Τροίας και έπειτα από ένα δεκαετή πόλεμο κατέλαβαν την πόλη. Η Ελένη ταυτίστηκε με τον καταστροφικό πόλεμο και παρουσιάζεται συχνά ως υπαίτια για το θάνατο πολλών ανθρώπων.

Yπήρχε όμως και μια άλλη παράδοση λιγότερο γνωστή. Ο Στησίχορος, για παράδειγμα, ο λυρικός ποιητής, παρουσίασε μια άλλη εκδοχή στο ποίημά του Παλινωδία : η Ελένη δεν πήγε ποτέ στην Τροία με τον Πάρη· οι θεοί την πήγαν στην Αίγυπτο, ενώ στη θέση της έπλασαν ένα είδωλο, που ο Πάρης απήγαγε νομίζοντας ότι είναι η Ελένη. Οι Έλληνες λοιπόν και οι Τρώες πολεμούσαν για δέκα χρόνια όχι για την πραγματική Ελένη, αλλά για το είδωλό της.

Το μύθο αυτόν αξιοποιεί και ο Ευριπίδης στην τραγωδία του Eλένη.

Μετά το τέλος του πολέμου ο Μενέλαος πήρε την Ελένη από την Τροία ή από την Αίγυπτο και έζησαν αρμονικά στη Σπάρτη (Οδ., δ 120 κ.ε.).

Ο Απολλόδωρος παραδίδει ότι η Ελένη μεταφέρθηκε στα Ηλύσια πεδία, όπου έζησε με τον Μενέλαο. 

Ο Ευριπίδης (Ορ.1629 κ.ε.) την είχε ανεβάσει στους ουρανούς με παρέμβαση του Απόλλωνα, που με προσταγή του Δία, σώζει την Ελένη από τα σπαθιά των δύο φίλων, Ορέστη και Πυλάδη, την υψώνει στους αιθέρες, όπου η Ελένη θα ζήσει αθάνατη δίπλα στα αδέλφια της τους Διόσκουρους, παραστέκοντάς τους στο έργο τους για την προστασία των ταξιδιωτών της θάλασσας.

Τέλος, ο Παυσανίας (3.19.9-11) αναφέρει ότι η Ελένη μετά τον θάνατο του Μενέλαου εξορίστηκε από τους γιους του Μενέλαου και μετέβη στην αργολική αποικία της Ρόδου, στη φίλη της Πολυξώ, συζύγου του Τληπόλεμου. Όμως εκείνη, για να εκδικηθεί τον θάνατο του ανδρός της και άλλων στην Τροία, έντυσε τις δούλες του παλατιού Ερινύες. Έτσι εμφανίστηκαν στην Ελένη την ώρα που έπαιρνε το λουτρό της, για να την τρομάξουν. Τελικά την κρέμασαν σε ένα δέντρο ή σύμφωνα με άλλη εκδοχή τη βασάνισαν τόσο πολύ που η ίδια κρεμάστηκε. Γι' αυτό υπάρχει στη Ρόδο το ιερό της Ελένης Δενδρίτιδος.

Άλλοτε πάλι λέγεται ότι η Ιφιγένεια τη θυσίασε στην Ταυρίδα ή ότι η Θέτιδα τη σκότωσε στο ταξίδι της επιστροφής για να εκδικηθεί τον θάνατο του Αχιλλέα.

Για περισσότερες πληροφορίες:  http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C112/347/2317,8863/

James Tissot, Mrs Newton With A Parasol, 1879

Σε μια όμορφη (Αλέξανδρος Τσακίρης)

Είσαι όμορφη και το ξέρεις

Το γιατί; Μην το ψάχνεις

Η φύση το θέλησε

Και σε προίκισε

Μην ρωτάς τον καθρέφτη

Κοίτα τα μάτια, που σε βλέπουν

Αφουγκράσου τις καρδιές, που σε ποθούν

Δες τον ήλιο, που ζηλεύει

Είσαι όμορφη και το ξέρεις

Αλλά μην καβαλήσεις το καλάμι

Και η πιο όμορφη ομορφιά ασχημαίνει

Όταν η ψυχή κομπάζει

Είσαι τυχερή αλλά πρόσεξε

Η επιλογή δεν είναι πάντα εύκολη

Πολλοί θα σε ποθήσουν

Αλλά η αγάπη είναι δύσκολη

Είσαι όμορφη και το ξέρεις

Αλλά να θυμάσαι τη ζήλεια

Είναι ακόλουθος του ωραίου

Γι αυτό πάντα θα σ ακολουθεί

Ναι, το ξέρω σε γέμισα άγχος

Αλλά τι να κάνω

Είσαι τόσο όμορφη

Που δεν ξέρω, αν είναι ευχή ή κατάρα;

Το ποίημα από το blog:  http://alextsakiris.blogspot.gr/2011/01/blog-post_05.html