Το ελληνικό σχολείο προπολεμικά και μεταπολεμικά μέσα από το φωτογραφικό φακό και μνήμες

"Το κρέας δικό σου, τα κόκαλα δικά μου, μην τον λυπάσαι, δέρνε τον, κάμε τον άνθρωπο" λέει ο πατέρας του μικρού ήρωα και μαθητή στην "Αναφορά στο Γκρέκο". Το κείμενο είναι αυτοβιογραφικό, έτσι ο μικρός που παραδίνεται στα χέρια του δασκάλου δεν είναι άλλος από τον Νίκο Καζαντζάκη, που υπήρξε κι αυτός θύμα των αυταρχικών μεθόδων που εφαρμόζονταν στα ελληνικά σχολεία από συστάσεως νεοελληνικού κράτους, μέχρι και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Οι δάσκαλοι αυστηροί, αυταρχικοί, αγέλαστοι με υπερεξουσίες οι οποίες ανάλογα με τις ευαισθησίες και την παιδαγωγική κατάρτιση του καθενός χρησιμοποιούνταν είτε για το καλό, είτε για το κακό των μαθητών. Οι μαθητές φτωχοί, ανυπόδητοι, πεινασμένοι, φοβισμένοι, χωρίς μέσα και ευκολίες.

Η ελπίδα σκάλωσε!

Renato Guttuso

Να μη σταματούν στα προεκλογικά μπαλκόνια οι υποσχέσεις και η φιλολαϊκή πολιτική!

Ελπίζω (ακόμα) η αριστερή κυβέρνηση που το 37% του λαού τίμησε με την ψήφο του να μην ευτελιστεί τελείως και να περισώσει την υπόσταση της από το χωνευτήρι του νεοφιλελευθερισμού που δεν αφήνει τίποτα όρθιο στο διάβα του.

Είναι μεγάλη πάντως η απογοήτευση των ψηφοφόρων της μέσα σε πέντε μόνον μήνες διακυβέρνησης!

Σατραπεία (αφιερωμένο στις Πανελλήνιες 2015), του Γιώργου Χατζηαυγερινού

Μου' παν – και πίστεψα

πως πρέπει να μάθω γνώσεις για τον Αρταξέρξη

Άλγεβρες, αλχημείες, αρχαίες γλώσσες

Εδάφια, ιστορίες, πολιτείες

Κι όλα αυτά όχι για να τα πω στον Δήμο

Μονάχα να τα ξέρω απ'έξω

Καθώς πηγαίνω οδοιπόρος στα Σούσα

Στον Αρταξέρξη αρέσει η αποστήθιση

κι οι νέοι που δε σκέφτονται πολύ

Έτσι κι εγώ μαθαίνω και μαθαίνω και μαθαίνω

Κι η μάθησις δεν έχει τελειωμό

Μα ώρες-ώρες σκέφτομαι

Μαθαίνω; Μαθαίνω; Μαθαίνω;

Τι νόημα έχει η μάθησις δίχως Δήμο και Σοφιστές;

Δίχως την Αγορά, το Θέατρο και τους Στεφάνους;

Η σκέψη φεύγει γρήγορα, ο χρόνος δεν υπάρχει

Στον Αρταξέρξη αρέσει η αποστήθιση

κι οι νέοι που δε σκέφτονται πολύ

Κι είναι κι εκείνες οι φορές

που νιώθω δειλές σπίθες στο μυοκάρδιο

κοιτάζοντας τ'αστέρια, τη σελήνη

ονειρευόμενος τα δύσκολα και ανεκτίμητα Εύγε

Όχι, όχι! Εμένα ο στόχος μου είναι η σατραπεία!

Στον Αρταξέρξη αρέσει η αποστήθιση

κι οι νέοι που δε σκέφτονται πολύ

Προσπαθώ τόσο σκληρά να τον ευχαριστήσω

βάζω σφάγιο τη ζωή μου – λίγοι μήνες είναι...

Μετά θα έχω τη δική μου σατραπεία!

Άραγε...

θέλω σατραπείες;

Στον Αρταξέρξη αρέσει η αποστήθιση

κι οι νέοι που δε σκέφτονται πολύ

Σε εμένα

Σχόλιο: Είμαι τόσο περήφανη που είχα μαθητή έναν τόσο σκεπτόμενο, ικανό και ταλαντούχο νέο άνθρωπο!

Επικάρδιο (in memoriam) του Δημήτρη Νικηφόρου

Alice Neel

Επικάρδιο

(in memoriam)

Κοιμήσου τώρα Ελένη.

Αν ήμουν Σιμωνίδης ή Καλλίμαχος,

άλλο θα σου ’πλεκα στεφάνι,

μα είμαι μόνο γιος.

Κι έτσι κοιμήσου ωσότου

γιάνει ο καημός

του ανεπίστρεπτου ασώτου.

Όχι του Βυζαντίου η αγία,

μήτε της Τροίας η κλεμμένη.

Ψυχή μειλίχια, ξεπαστρεμένη,

της αγυρτείας μου η Παναγία.

Παιδούλα μοιάζεις

στο φωτεινό που αγαπούσες

φόρεμα ντυμένη.

Κανείς για σένα δεν πολέμησε,

τίμιο Σταυρό δεν βρήκες,

άλλων κουβάλησες το κρίμα

στους ώμους σου κι απέ στο μνήμα.

Με άντρα, γονιού, τα επώνυμα

στο μάρμαρο καρσί κι αντάμα

Ελένη... ξεθωριασμένο όνομα

που χρόνια είχε γίνει μόνο μάνα.

Σαν σήμερα Γλέζος και Σάντας, κατέβασαν τη γερμανική σημαία

ΠΗΓΗ: Πρώτη πράξη αντίστασης,sansimera.gr 

Στα τέλη Μαΐου του 1941 είχε συμπληρωθεί ένας μήνας από την παράδοση της Αθήνας στους Γερμανούς, που ολοκλήρωναν τις επιχειρήσεις τους στην Ελλάδα με την κατάληψη της Κρήτης.

Ο Μανώλης Γλέζος (9/9/1922) και ο Λάκης Σάντας (22/2/1922) ήταν δύο νεαροί φοιτητές, που δάκρυζαν, όπως και χιλιάδες Αθηναίοι, βλέποντας τη γερμανική σβάστικα να κυματίζει στην Ακρόπολη. Το χιτλερικό σύμβολο προκαλούσε την ελληνική υπερηφάνεια. Έπρεπε, λοιπόν, να κατέβει…

Η ετυμολογία της λέξης «άνθρωπος»

1.Σύμφωνα με τη γνώμη όλων των σοβαρών μελετητών, η ετυμολογία της λέξης άνθρωπος είναι αβέβαιη. Ίσως προέρχεται από το "ανδρ-ωπος" (άνδρας+ωψ-ωπός) και δηλώνει "αυτόν που έχει όψη ανδρός" (βλέπε και λεξικά: Liddell Scott, Στ. Βασδέκη κ.α.). Στην αρχαιότητα ο "άνδρας" (ανήρ) υποδήλωνε και τα δύο φύλα, δηλαδή τον άνθρωπο, όπως εξηγεί κι ο κ.Δημήτρης Λιαντίνης:

Ιsidore Ducasse: Γέρο Ωκεανέ (μετάφραση: Kώστας Ριτσώνης)

"ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ" ΜΕ ΠΟΙΗΣΗ

Ιsidore Ducasse (Ιζιντόρ Ντυκάς ή Λωτρεαμόν ή Κόμης του Λωτρεαμόν): LES CHANTS DE MALDOROR (TA ΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΑΛΝΤΟΡΟΡ), Γέρο Ωκεανέ

Γέρο ωκεανέ, ω μεγάλε εργένη, όταν περιοδεύεις την πομπώδη μοναξιά των ψυχρών σου βασιλείων, σωστά περηφανεύεσαι για τη μεγαλοπρέπειά σου την έμφυτη και για τους αληθινούς επαίνους που με βιασύνη θέλω να σου κάνω. Ταλαντευόμενος με ηδονή από τα μαλακά απονέρια του αργοπορημένου μεγαλείου σου που είναι το πιο επιβλητικό από τα προτερήματα που σου χάρισε ο δημιουργός, ξετυλίγεις, στη μέση ενός σκοτεινού μυστηρίου, πάνω σε ολόκληρη τη θεσπέσια επιφάνειά σου τα ασύγκριτά σου κύματα, ήσυχος κι όλο σιγουριά για τη παντοτινή σου δύναμη. Αυτά παράλληλα πηγαίνουν, λίγη η απόσταση που τα χωρίζει κι όταν το ένα γίνεται μικρό πάει το άλλο και το συναντά για να το μεγαλώσει, τα συντροφεύει ο θόρυβος ο μελαγχολικός του αφρού που λιώνει και όλα είναι αφρός αυτό μας λένε.< Έτσι, κι οι υπάρξεις οι ανθρώπινες, αυτά τα κύματα τα ζωντανά, η μια μετά την άλλη, με τρόπο μονότονο πεθαίνουν, αλλά χωρίς να κάνουν οι αφροί τους θόρυβο.> Με εμπιστοσύνη το αποδημητικό πουλί πάνω τους ξεκουράζεται κι εγκαταλείπεται στις δικές τους τις κινήσεις που όλο περηφάνεια του κάνουν το χατίρι μέχρι που τα κόκαλά του κι οι φτερούγες του να ξαναβρούν τη δύναμη την απαραίτητη για το μεγάλο ταξίδι στον αέρα. Και η ανθρώπινη μεγαλοπρέπεια θα το ’θελα να είναι η ενσάρκωση της αντανάκλασής σου. Γυρεύω πολλά, κι αυτή η ειλικρινής ευχή είναι δοξαστική για σένα. Το ηθικό σου μεγαλείο, εικόνα του απέραντου, είναι τεράστιο όπως οι διαλογισμοί του φιλοσόφου, όπως ο έρωτας της γυναίκας, όπως η θεία ομορφιά του πουλιού, όπως οι σκέψεις του ποιητή. Είσαι πιο ωραίος κι απ’ τη νύχτα. Απάντησέ μου, ωκεανέ, θέλεις να γίνεις αδερφός μου; Κινήσου ορμητικά λοιπόν…πιο πολύ…ακόμα πιο πολύ, αν θες με την εκδίκηση του Θεού σύγκριση να σου κάνω` μάκρυνε τα γαμψά σου μαύρα νύχια και ένα δρόμο πάνω στο ίδιο σου το στήθος να χαράξεις…έτσι, σωστά. Ξετύλιξε τα τρομερά σου κύματα, φριχτέ ωκεανέ, μονάχα εγώ σε έχω καταλάβει και μπρος στα γόνατά σου πέφτω και προσκυνώ. Το μεγαλείο που έχει ο άνθρωπος του είναι δανεικό` ποτέ δε θα μου το επιβάλλει: αλλά εσύ, ναι. Aχ! όταν προχωράς με ψηλά το τρομερό κεφάλι σου, τριγυρισμένος από την ακολουθία των ύπουλων νερών, άγριος και μυστηριώδης, κυλώντας τα κύματα το ένα πάνω στ’ άλλο κι αυτό που είσαι εσύ πολύ καλά το ξέρεις, αυτή την ώρα μέσα από τα βαθιά σου στήθια σου ξεφεύγει το μούγκρισμα το ασταμάτητο, λες κι οι μεγάλες τύψεις σε έχουν ταπεινώσει και οι άνθρωποι τόσο πολύ φοβούνται, ακόμα κι όταν σε ατενίζουν, με ασφάλεια, τρέμοντας πάνω στην ακτή, και τότε το βλέπω πως εγώ δεν έχω το εξαίρετο δικαίωμα, να λέγομαι όμοιος με σένα. Να γι’ αυτό το λόγο μπρος στην ανωτερότητά σου, θα ’δινα όλο τον έρωτά μου < και για την ομορφιά κανείς δεν ξέρει οι φιλοδοξίες μου τι ποσότητα έρωτα περιέχουν >, εάν δε μ’ έκανες με πόνο να σκέφτομαι τους συνανθρώπους μου, που μαζί με σένα σχηματίζουν την πιο ειρωνική αντίθεση, την πιο αστεία εναντίωση που είδαμε μέσα στα χρόνια της δημιουργίας: δεν μπορώ πια να σε αγαπώ, για σένα έχω απέχθεια. Γιατί σε σένα να ξαναγυρίζω, για χιλιοστή φορά, στα χέρια σου τα φιλικά, που ανοιγοκλείνουν, για να χαϊδέψουν το μέτωπό μου το καυτό, που βλέπει τον πυρετό να χάνεται μόλις το ακουμπήσουν! Το πεπρωμένο σου το μυστικό δεν το γνωρίζω` ότι σε αφορά με ενδιαφέρει. Πες μου λοιπόν είσαι του πρίγκιπα των σκοταδιών η διαμονή…Πες το μου…πες το σε μένα, ωκεανέ < σε μένα μόνο, για να μη λυπούνται αυτοί που γνώρισαν μόνο τις ψευδαισθήσεις>, αν η αναπνοή του Σατανά φτιάχνει τις τρικυμίες που τα νερά σου τα αρμυρά μέχρι ψηλά στα σύννεφα σηκώνουν. Πρέπει να μου το πεις, και θα γεμίσω με χαρά όταν θα μάθω πόσο κοντά στον άνθρωπο είναι η κόλαση. Θέλω αυτή να είναι η τελευταία στροφή της ικεσίας μου. Γι’ αυτό το λόγο, γι’ ακόμα μια φορά, θέλω να σε χαιρετήσω και θα σου πω αντίο! Γέρο ωκεανέ, με τα κρυσταλλένια κύματα… Τα μάτια μου άφθονα δάκρυα γεμίζουν, δεν έχω τη δύναμη να συνεχίσω` γιατί αισθάνομαι πως ήρθε η στιγμή που θα γυρίσω πίσω στους ανθρώπους, με την εμφάνισή τους τη θηριώδη` αλλά… κουράγιο! Ας κάνουμε μια μεγάλη προσπάθεια και με το αίσθημα του καθήκοντος τον προορισμό μας πάνω σε αυτή τη γη να τον ολοκληρώσουμε. Σε χαιρετώ! γέρο ωκεανέ!

Ο Ιsidore Ducasse μένει έκθαμβος και θαμπωμένος μπρος στο μεγαλείο και τη δύναμη του ωκεανού που χωρίζει τις δυο πατρίδες του την Ουρουγουάη και τη Γαλλία και του δηλώνει την υποταγή του… Ύστερα μέσα στα υπόλοιπα κείμενα του βιβλίου ΤΑ ΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΑΛΝΤΟΡΟΡ, που δημοσίευσε στο Παρίσι το 1868, συνεχίζει το μεγάλο του ταξίδι περιγράφοντας το κακό, το μίσος, τη βία, τον όλεθρο…όλα τους τόσο σύγχρονα και διαχρονικά…

ΠΗΓΗ: http://www.poiein.gr/

Η καρπουζόφλουδα

Συναντηθήκαμε τυχαία σ΄ένα παλιό βιβλιοπωλείο της Σανταρόζα που δεν υπάρχει πια, κοιταχτήκαμε στα μάτια κι εκείνη χαμογέλασε μ΄ένα χαμόγελο που έμοιαζε με φωταγωγημένο ανοιχτό γραμματοκιβώτιο.

-Μετά από δω θέλεις να περπατήσουμε μαζί?

Μου έγνεψε καταφατικά χωρίς να πει λέξη.

Σκυλοτράγουδα με το λεωφορείο της γραμμής

Κοζάνη-Θεσσαλονίκη με το λεωφορείο της γραμμής. Παλιά μέσω Καστανιάς, σήμερα από την Εγνατία οδό. Οι διαδρομές άλλαξαν, το ρεπερτόριο των τραγουδιών  όμως παραμένει ίδιο (ως επί το πλείστον)! Σκυλάδικα, κακοποιά ακούσματα των αυτιών και της αισθητικής. Όσοι δεν τα αντέχουν, καλό είναι να προμηθευτούν ωτοασπίδες, αν πρόκειται να ταξιδέψουν μ' αυτό το μέσο. Ταξιδεύοντας σπάνια με λεωφορείο είχα λησμονήσει αυτή την παράμετρο και το χαρτομάντιλο που έβαλα στ' αυτιά μου, δεν ήταν αρκούντως ηχομονωτικό. Όταν στα τούνελ χάθηκε το σήμα του ραδιοφωνικού σταθμού που αλύπητα εξέπεμπε α-μουσικά υποπροϊόντα , ο θόρυβος της μηχανής του λεωφορείου μου φάνηκε ανακουφιστικός και ρυθμικός, σχεδόν μελωδικός!

Ακάλυπτος βόθρος στον ποδηλατόδρομο Κοζάνης- Άργιλου, ακάλυπτες και οι νέες αρχές του τόπου.

Στον ποδηλατόδρομο Κοζάνης- Άργιλου και συγκεκριμένα μπροστά από το εργοστάσιο της ALFA λίγο πριν τη διασταύρωση για τη ΖΕΠ, βρωμάει έντονα κάποιος ανοιχτός βόθρος. Αν κοιτάξει κανείς από πάνω (στο σημείο υπάρχει γεφυράκι πάνω από ένα ξεραμένο ρέμα) θα δει έναν μεγάλο τσιμεντένιο ακάλυπτο οχετό που προφανώς χύνει τα λύματα του στο ρέμα χωρίς καμιά επεξεργασία και πρόνοια για την προστασία του περιβάλλοντος και των πολιτών. 

Στον ποδηλατόδρομο-πεζόδρομο περπατάμε χρόνια και από το σημείο περνάμε όσο πιο γρήγορα μπορούμε για να αποφύγουμε τη μπόχα κυρίως το καλοκαίρι. Πρόκειται δηλαδή για ένα χρόνιο πρόβλημα που κανείς δεν ενδιαφέρεται να λύσει και ενδεχομένως κανείς δεν δημοσιοποιεί ή καταγγέλλει.

Δεν γνωρίζω αν πρόκειται για λύματα της ΖΕΠ, του εργοστασίου, από κάποιο βουστάσιο ή τι άλλο. Παρακαλώ όποιον γνωρίζει κάτι σχετικό να ενημερώσει κι εμάς τους υπόλοιπους πολίτες.

Ένα πιθανό σενάριο είναι ότι πρόκειται για λύματα που προέρχονται από κάποιο στεγανό βόθρο, τον οποίο αδειάζουν όταν γεμίζει και τότε η δυσοσμία είναι ανυπόφορη.

Βέβαιο είναι ότι το θέμα πρέπει κάποια στιγμή να λυθεί. Πρόκειται για εστία μόλυνσης και απροκάλυπτη αδιαφορία των αρμόδιων αρχών να κάνουν το αυτονόητο.

Αναρωτιέμαι πού βρίσκονται και πώς τελικά εκφράζονται οι οικολογικές και κοινωνικές ευαισθησίες των νεοεκλεγέντων πολιτικών της περιοχής, αλλά και αν λειτουργούν οι υγειονομικές υπηρεσίες του τόπου;

Ένα παιδί μετράει τ' άστρα

Μια μέρα κάθισε και παίδεψε το κεφάλι του. Το 'βαλε κάτω και το παίδεψε, το 'πλεξε όπως είδε να κάνουν οι γύφτοι με το καλάθι. Στο τέλος το βρήκε: Θα 'πιανε φιλία με τα βιβλία. Θα γύρευε να μάθει από κει, αυτά που του 'κρυβαν οι μεγάλοι πίσω απ' τα μουστάκια τους. Θα ' πιανε αγάπες με τις ζουγραφιές, με τα παραμύθια που λέγανε αυτοί οι μικροί χάρτινοι «παππούδες» που κάθονται στα γόνατά σου και σου λένε τις ιστορίες τους χωρίς καμώματα και παρακάλια.

Μα στο χωριό, που δούλευε παραπαίδι, δεν είχε χαρτοπουλειά. Έπρεπε, λοιπόν, να παρακαλέσει κανένα μπάρμπα απ' αυτούς που κατεβαίνανε στην πολιτεία και πουλούσανε το καλαμπόκι τους να του φέρει ένα. Και μια μέρα αυτό έγινε. Έπιασε έναν τέτοιο γερούλη, του 'βαλε στη χούφτα καναδυό μεταλλίκια και, «σε παρακαλώ», του λέει, «αν βρεις, εκεί που πας, κανένα βιβλίο που να λέει καλές ιστορίες, πάρ' το μου. Ε; Πολύ θα σε περικαλέσω, όμως...».

Έβαλε ο παππούς τα μεταλλίκια στην απαλάμη του, τα πασπάτεψε με το δάχτυλο, αναποδογύρισε ένα, για να δει τι έχει από κάτω... έστρωσε με το δάχτυλο τα μουστάκια του... και του τα 'δωσε πίσω. «Πάρ' τα», του λέει. «Αν τα χαρτιά λένε καλά παραμύθια... μου τα λες και μένα και ξεχρεώνουμε. Αν, πάλι, δε λένε, θα σου πάρω ένα αυτί. Ε;...». Το παιδί τρόμαξε. Ο γέρος τότε έβαλε τα γέλια... «Άιντε, άιντε... Σύχασε...», είπε. «Δε σου παίρνω αυτί, σου παίρνω ένα μεταλλίκι. Σύμφωνοι;».

Σε τρεις μέρες του 'φερε ένα χαρτί, λίγο πιο χοντρό απ' το βαγγέλιο, και του το 'δωσε. «Το πασπάτεψα από παντού», λέει στο παιδί. «Δε βγαίνει τίποτα. Για πάρ' το εσύ, μην 'πα και σε γνωρίζει και συνεννοηθείτε».

Το παιδί τ' άνοιξε τρέμοντας. Ήταν σαν μικρό σπιτάκι, «Ιστορία Σεβάχ του Θαλασσινού» έλεγε το ξώφυλλό του. Αυτό ήταν! Το παιδί έπεσε πάνου στο βιβλίο με τα μούτρα. Και το διάβαζε, το διάβαζε ολόκληρο το χειμώνα. Το διάβαζε και ξανά το διάβαζε και πάλι το ξαναδιάβαζε, και το 'μαθε νεράκι. Κείνος ο μπάρμπας, που του το 'χε φέρει, τ' άκουε και τρέμανε τα μουστάκια του. Όμορφο βιβλίο. Μόνο που είχε μια παραξενιά. Έλεγε την ιστορία του μονάχα σ' όποιον ήθελε.

Ώσπου να κλείσει κείνη η χρονιά, είχε καταπιεί κι άλλα καμιά δεκαριά βιβλία.

Άλλος για ... Κιριμπάτι

Μαγικό έτος 1999.

Τον περίμενα στο αεροδρόμιο. Ήξερα μόνο ότι φοράει καφέ δερμάτινο μπουφάν και κρατάει ένα μεγάλο πράσινο ντοσιέ. Έτσι μου είπε στο τηλέφωνο πριν ξεκινήσει από την Αθήνα. Στεκόμουν στην είσοδο του αεροδρομίου αβέβαιη για το αν θα καταφέρω να τον εντοπίσω. Με όλες τις αισθήσεις σε εγρήγορση.

Το σκηνικό ήταν εντελώς παράξενο: είχα βαλθεί ως καλή Σαμαρείτισσα να εξυπηρετήσω μία φίλη που κρεβατώθηκε ξαφνικά με ίωση. Έπρεπε λοιπόν, να παραλάβω από το αεροδρόμιο τον μυστηριώδη κύριο για λογαριασμό της και να τον μεταφέρω σε μία Δημόσια Υπηρεσία στο Ρέθυμνο. Δέχτηκα πρόθυμα όταν άκουσα τον πανικό της στο τηλέφωνο και την φωνή της που έκδηλα μαρτυρούσε πόσο την είχε ταλαιπωρήσει η ίωση. Στημένη όμως πλέον στο πρωινό βοριαδάκι του αερολιμένα αναθεμάτιζα τις καλοσύνες μου. Και η ιδέα να τον βάλω στο πρώτο λεωφορείο του ΚΤΕΛ για Ρέθυμνο μου φαινόταν πολύ προτιμότερη.

Κάτι τέτοια σκεφτόμουν όταν με πλησίασε. Μία συμπαθητική χαμογελαστή φατσούλα που δεν σε προδιέθεται με τίποτα για τον "τρομερό μεγαλόσχημο προϊστάμενο" του οποίου η άφιξη είχε πανικοβάλλει την φίλη μου. Ευγενικός σε .. βαθμό κακουργήματος. Τόσο που ξέχασα κάθε σκέψη για ΚΤΕΛ και πήραμε το δρόμο για το Ρέθυμνο together.

Κάπου στη διαδρομή το κινητό μου άρχισε να χτυπάει με την συνήθη του συχνότητα: δηλαδή, συνέχεια. Ζητούσα διαρκώς συγνώμη και στη λήξη κάθε τηλεφωνήματος έβγαινα όλο και πιο αγχωμένη για όσα .. έτρεχαν στην καθημερινότητα, ενώ εγώ τους ξέφευγα -υποτίθεται- κατά Ρέθυμνο μεριά.

Κάποια στιγμή χαμογέλασε συγκαταβατικά και μου είπε:

- Ζούσα για χρόνια έτσι. Αγχωμένος με την δουλειά, αγχωμένος με τη ζωή, αγχωμένος με όλα. Μέχρι που πήγα στο ... Κιριμπάτι.

Σαν κάτι να μου θύμιζε το όνομα αλλά ζήτησα .. διευκρινήσεις.

Επιστροφή στις αφετηρίες, στις μεγάλες πατρίδες της ψυχής μας.

Βιαστικοί είμαστε

Αλλά την πορεία του χρόνου

Να τη βλέπετε σαν τίποτα

Μέσα στο αιώνιο πάντοτε

"Γυρίζουμε.΄Οπως θα επιστρέφουμε πάντοτε στις αφετηρίες μας, κοινότυπες, καινότοπες ή κενότοπες. Αλλά είναι πάντα εκεί, μας περιμένουν μετά από κάθε ταξίδι να γεμίσουμε το άδειο τους που άφησε η προσωρινή φυγή μας. Ένα άδειο γλυκό, καθημερινό, αγαπημένο, άρα γεμάτο παρουσίες, απουσίες, οπτασίες, είτε ως σκιές είτε ως πραγματικότητες! Οι μικροί κι αποκλειστικά δικοί μας χώροι, στους οποίους επιστρέφουμε το σώμα μας, είναι οι μεγάλες πατρίδες της ψυχής μας."

Νομίζω ότι και η πιο ταξιδιάρα ψυχή έχει έναν τέτοιο "τόπο"! Υπάρχει πάντα για όλους μια αφετηρία, ένα σημείο αναφοράς, έμψυχο ή άψυχο, αυτό που μας παρέχει την ασφάλεια, τη ζεστασιά, το γλυκό συναίσθημα, το απάγκιο για την κούραση του ταξιδιού ή της ψυχής, το αραξοβόλι! Σοφά μου φάνηκαν τα λόγια Βασίλη Καραγιάννη στο βιβλίο του  "Το  σκαληνό τρίγωνο της αμαρτίας"!

Έπεσαν οι γέφυρες, μα οι κυβερνήσεις μένουν.

Φωτογραφίες πριν και μετά, πάνω στη γέφυρα κάτω από τη γέφυρα, μακρινές και κοντινές, μόνοι, με τα συνεργία, προφίλ και ανφάς!

Παρέλαση σχεδόν όλων από το σημείο, πάντα με την παρουσία κάμερας και τοπικών ΜΜΕ!

Εξαγγελίες συνεχείς, πριν από μήνες, πριν από κάποιες εβδομάδες, πριν από μέρες, προχθές, χτές, σήμερα!

Διθυραμβικές δηλώσεις, συνεντεύξεις, αναρτήσεις για ιστορική στιγμή, ήτοι μια σειρά από υπερβολές!

Γενικώς άσκηση πολιτικής με εικόνα και κάμερες και μεγιστοποίηση του αυτονόητου.

Αλλαγή πολιτικής στάσης περιμέναμε, σεμνότητα και ουσία, έργα που να μιλάνε από μόνα τους, κατάργηση των υπερκοστολογήσεων σε όλα τα δημόσια έργα, πρόσωπα που να κάνουν τη διαφορά.

Περισσότερες πληροφορίες για την κατεδάφιση της γέφυρας του ΟΣΕ: http://www.prlogos.gr/reportaz/27685-katedafisi

Βύσσινο γλυκό και γλυκιά ζωή!

Ο καλός συνάδελφος Δημήτρης μου έφερε αράντιστα βύσσινα από το κτήμα τους στο χωριό κι ο αγαπημένος μου άντρας ανέλαβε το δύσκολο μέρος της υπόθεσης "βύσσινο γλυκό του κουταλιού", δηλ. το καθάρισμα των κουκουτσιών. Τα υπόλοιπα τα ανέλαβα εγώ. Το γλυκό πρέπει να δέσει για να πετύχει, το ίδιο και το ζευγάρι πρέπει να δέσει, όπως το σπιτικό γλυκό του κουταλιού. Δεν είναι δύσκολο να σου πετύχει το "γλυκό", αν ο καρπός είναι καλός κι η συνταγή απλή και σίγουρη. Στην αρχή βάζεις πολύ ζάχαρη, χρειάζεται να μείνει μ' αυτή πολύ "ώρα" για να δέσει η ζάχαρη με τους χυμούς και τις ουσίες των καρπών. Στη συνέχεια θα βράσει, κάποιες φορές χρειάζεται να το ξαφρίσεις, μερικές φορές μπορεί να αφρίσει τόσο που να κινδυνεύει να χυθεί, αν όμως είσαι από πάνω του και δεν το αφήσεις μόνο του, τότε προλαβαίνεις κάθε μικροατύχημα. Συχνά προσθέτεις κι άλλες γλυκαντικές ή αρωματικές ουσίες, βανίλια, αρμπαρόριζα, μέλι..... ακόμα και το λεμόνι ως αρωματικό το προσθέτεις για να διατηρηθεί το γλυκό. Εξάλλου και στη  ζωή υπάρχουν και οι γλυκές και οι ξινές στιγμές. Αρκεί το λεμόνι να μην ξινίζει το γλυκό και να διατηρεί τη γλυκιά του γεύση.  Κι άμα πετύχει και δέσει το γλυκό, τότε δεν υπάρχει τίποτα πιο όμορφο απ' το να το απολαμβάνεις!

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ!!!

Όλοι μαζί σας νοερά, γιατί το Γολγοθά τον περνάτε εσείς. Καλά τα ευχολόγια, αλλά όποιος δεν τόχει περάσει, δεν μπορεί να καταλάβει την αγωνία και το άγχος των υποψήφιων θυμάτων, συγγνώμη παιδιών μας ήθελα να πω, που τα βασανίζουμε, συγγνώμη δοκιμάζουμε ήθελα να πω για μια θέση στην ανεργία, συγγνώμη στην κοινωνία ήθελα να πω, αφού προηγουμένως έχουν περάσει από διάφορα απάνθρωπα βασανιστήρια, συγγνώμη από ένα υγιές και φυσιολογικό διάβασμα ήθελα να πω, για να ανταποκριθούν σε θέματα υψίστης δυσκολίας, συγγνώμη θέματα φυσιολογικά για την ηλικία τους ήθελα να πω.

Η ιστορία των Πανελλαδικών Εξετάσεων

Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις είναι εκπαιδευτική διαδικασία του ελληνικού κράτους για την εισαγωγή των αποφοίτων του Λυκείου (παλαιότερα του εξαταξίου Γυμνασίου) στα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Διεξάγονται στο τέλος κάθε εκπαιδευτικής χρονιάς (Μάιο ή Ιούνιο, παλαιότερα Σεπτέμβριο) από το Υπουργείο Παιδείας, με κοινά θέματα για όλους τους υποψηφίους κάθε επιστημονικού πεδίου. Καθιερώθηκαν το 1964 με την ονομασία «Εισιτήριες Εξετάσεις», λόγω της ύπαρξης πληθώρας υποψηφίων και των περιορισμένων θέσεων στα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Μάνα,μητέρα,μαμά!!!

Σταμάτης Κραουνάκης - Λίνα Νικολακοπούλου - ΤάνιαΤσανακλίδου : Μαμά γερνάω

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΜΟΥ ΠΑΙΔΙ

Κική Δημουλά

Το μικρό μου παιδί
σοβαρή αταξία έκανε πάλι.
Στο πεζούλι του σύμπαντος σκαρφάλωσε,
σκούντησε με το χέρι του
το κρεμασμένο
στον τοίχο τ’ ουρανού
κόκκινο πιάτο,
κι έχυσε όλο το φως επάνω του.
Ο Θεός απόρησε

που είδε τον ήλιο
ντυμένο ρούχα παιδικά
να κατεβαίνει τρέχοντας
της φαντασίας μου τη σκάλα
Και να έρχεται σε μένα.
κι εγώ κάθομαι τώρα
και μαλώνω αυστηρά
το μικρό μου παιδί,
ενώ κλέβω κρυφά
τον χυμένο επάνω του ήλιο.

9 Μαΐου 1945, η μεγάλη μέρα της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών.

Μέρα της Μεγάλης Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών, επέτειος της άνευ όρων συνθηκολόγησης της ναζιστικής Γερμανίας, στις 9 Μαΐου 1945, όταν κάμφθηκε και η τελευταία αντίσταση των ναζί και ο Κόκκινος Στρατός κυριάρχησε πλήρως στο κατειλημμένο Βερολίνο.

Τόποι του Νίκου Καββαδία (εφαρμογή)

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ-ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ)

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ: ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ, ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ from MATINA GOUTZIOU

Σύνδεσμοι (παρατακτικοί και υποτακτικοί), Αναφορικές αντωνυμίες και επιρρήματα, ερωτηματικές αντωνυμίες και επιρρήματα. Λέξεις που εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις.

Σύνδεσμοι

		Είδη	Σύνδεσμοι
Παρατακτικοί		1. Συμπλεκτικοί	και/κι, ούτε, μήτε (και ουδέ, μηδέ σε παλαιότερα κείμενα)
		2. Διαχωριστικοί	ή, είτε
		3. Αντιθετικοί	αν και, αλλά, μα, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, μολονότι, μόνο (που)
		4. Συμπερασματικοί	λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, οπότε
		5. Επεξηγηματικός	δηλαδή
Υποτακτικοί	Χρησιμοποιούνται στις ονοματικές προτάσεις	6. Ειδικοί	πως, που, ότι
		7. Ενδοιαστικοί (ή διστακτικοί)	μη(ν), μήπως
		8. Βουλητικός	να
	Χρησιμοποιούνται στιςεπιρρηματικές προτάσεις	9. Χρονικοί	όταν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (πριν να), μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου
		10. Αιτιολογικοί	γιατί, επειδή, αφού, τι (ποιητικό)
		11. Υποθετικοί	αν/εάν, άμα
		12. Τελικοί	να, για να
		13. Αποτελεσματικοί	ώστε (να), που
		14. Εναντιωματικοί / παραχωρητικοί	αν και, ενώ, μολονότι
		15. Συγκριτικός	παρά

Αναφορικές αντωνυμίες

Αναφορικές λέγονται οι αντωνυμίες με τις οποίες ολόκληρη η πρόταση αναφέρεται σε μια λέξη. 

Αυτές είναι: τα άκλιτα που, ό,τι (π.χ. πού είναι τα παιδιά; (κοίταζε σαν παιδί που τα καταλαβαίνει όλα, μάζευε ό,τι έβρισκε, κ.λ.π.)

1. ο οποίος, η οποία, το οποίο (π.χ. το σχολείο στο οποίο έμαθε τα πρώτα του γράμματα, ο γιατρός του χωριού).

2. όποιος, όποια, όποιο (π.χ. όποιος έρθει πρώτος, θα πάρει το κύπελλο, όποια γράψει καλύτερα, θα κερδίσει ένα ταξίδι, κ.λ.π.

3. όσος, όση, όσο (π.χ. φάε όσο θέλεις, τράβα με όση δύναμη μπορείς, ας είναι όσοι θέλουν, κ.λ.π.).

Αναφορικά επιρρήματα

Τοπικά: εκεί που, όπου, οπουδήποτε 

Χρονικά: τότε που, όποτε, οποτεδήποτε 

Τροπικά: όπως, καθώς, ως, σαν 

Ποσοτικά: όσο, οσοδήποτε

Ερωτηματικές Αντωνυμίες

τι,   ποιος -α -ο,  πόσος -η -ο

Ερωτηματικά επιρρήματα

Τοπικά: πού; (πούθε; )

Χρονικά: πότε;

Τροπικά: πώς;

Ποσοτικά: πόσος

Παρατακτική σύνδεση

Σύνδεσμοι 

Συμπλεκτικοί: και, ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ.   π.χ. Είμαστε καλά και βαδίζουμε 

Διαζευκτικοί: ή, είτε.   π.χ. ή μου το φέρνεις ή φεύγω

Αντιθετικοί: αλλά, όμως, μα, παρά.    π.χ. Δε θα χιονίσει, αλλά θα βρέξει. 

Συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε.  π.χ. Όπως φαίνεται ήρθαν όλοι. Λοιπόν, τι περιμένουμε;

Υποτακτική σύνδεση

Σύνδεσμοι 

Ειδικοί: ότι, πως   π.χ. Μου είπε ότι αύριο θα ταξιδέψει

Βουλητικοί: να      π.χ. Ήθελε να πάω στο μαγαζί του. 

Αποτελεσματικοί ή συμπερασματικοί: ώστε (να), που (να), να, για να  

π.χ.Μιλά πολύ σιγά, ώστε μόλις ακούγεται.

Υποθετικοί: αν, εάν  π.χ. Αν με ρωτήσει, θα του απαντήσω.

Εναντιωματικοί ή παραχωρητικοί: αν και, ενώ, μολονότι, και ας, ας, μόλο που, ή και αν, και να, που να... 

π.χ. Και να μη μου το ΄λεγες, εγώ θα περνούσα.

Χρονικοί: όταν, όποτε, πριν , ώσπου να, καθώς, αφού, αφότου, μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, άμα ή με λέξεις και εκφράσεις: την ώρα που, όσο που να, έως ότου... 

π.χ.Όταν γίνεις καλά θα βγούμε έξω.

Αιτιολογικοί: γιατί, επειδή…  π.χ.  Δε θα ‘ρθω, γιατί είμαι άρρωστος.

Τελικοί: να, για να   π.χ. Να πάμε, για να τον δούμε

Πλάγιοι ερωτηματικοί: ποιος, που, αν, τι…  π.χ. Ρωτούσε τι θέλουμε.

Ενδοιαστικοί: μη, μήπως  π.χ. Φοβάμαι μην αρρωστήσω.

Αναφορικοί: που, ο οποίος,α,ο, όσος,η,ο, ό,τι  π.χ. Θέλω, αυτόν που θα ψηφίσω

Ασύνδετο σχήμα

Έχουμε όταν συνδέονται πολλές προτάσεις μεταξύ τους με κόμμα.

π.χ. Χόρευαν, έτρεχαν, περνούσαν καλά.

Ασκήσεις: http://pilavakis.net/syndesiprotaseon.htm

ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

1.  Σχήμα ασύνδετο

Συνδέονται  χωρίς σύνδεσμο .  Μπαίνουν η μια πρόταση δίπλα στην άλλη με κόμματα.

☺ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

     Χόρευαν, πηδούσαν, τάραζαν τον κόσμο από τις φωνές.

2.  Παρατακτική σύνδεση

Η σύνδεση αυτή των προτάσεων λέγεται  παρατακτική  ( ή  κατά παράταξη ), γιατί μ’ αυτήν παρατάσσονται, δηλαδή τοποθετούνται ισοδύναμες προτάσεις

η μια δίπλα στην άλλη.

● Όταν λέμε ότι συνδέονται ισοδύναμες προτάσεις, εννοούμε ότι συνδέονται

    κύριες με κύριες ή δευτερεύουσες με δευτερεύουσες.

3.  Υποτακτική σύνδεση

Η σύνδεση αυτή των προτάσεων λέγεται υποτακτική, γιατί μ’ αυτήν υποτάσ-

σονται η μία στην άλλη, δηλαδή οι δευτερεύουσες προτάσεις εξαρτώνται από

τις κύριες.

● Στην υποτακτική σύνδεση οι προτάσεις είναι ανόμοιες ,  δηλαδή η μία είναι

    κύρια και η άλλη δευτερεύουσα.

● Στην υποτακτική σύνδεση από μία ή περισσότερες κύριες, εξαρτώνται μία ή

    περισσότερες  δευτερεύουσες .  Μερικές φορές όμως υπάρχει  περίπτωση μια

    δευτερεύουσα  πρόταση  να εξαρτάται από μια άλλη δευτερεύουσα ,  η οποία

    συνδέεται υποτακτικά με την κύρια.

   Παράδειγμα:  Έφτασε νύχτα,   γιατί ήταν πολύ αργά,   όταν ξεκίνησε .

                                κύρια                   δευτερεύουσα            δευτερεύουσα

Στο παραπάνω παράδειγμα η δευτερεύουσα πρόταση όταν ξεκίνησε εξαρτάται από τη δευτερεύουσα πρόταση γιατί ήταν πολύ αργά και όχι από την κύρια.

  

Παρατακτική σύνδεση

Στην παρατακτική σύνδεση χρησιμοποιούνται για τη σύνδεση των προτάσεων

παρατακτικοί σύνδεσμοι.  Παρατακτικοί σύνδεσμοι είναι οι εξής:

1. Συμπλεκτικοί                  π.χ. :  Ούτε μιλούσε ούτε έγραφε.

2. Αντιθετικοί                     π.χ. :  Πονούσε πολύ, αλλά δεν έλεγε τίποτα.

3. Διαχωριστικοί                 π.χ. :  Όλη μέρα έγραφε ή διάβαζε ολομόναχος.

4. Συμπερασματικοί           π.χ. :  Του το είπα πολλές φορές· επομένως είναι

                                                        αδικαιολόγητος. (εδώ χρησιμοποιείται συ-

                                                                                     νήθως η άνω τελεία)

                                             Παρατηρήσεις

1.  Η πιο συχνή χρήση αυτής της σύνδεσης γίνεται με τους συμπλεκτικούς

     συνδέσμους και η πιο σπάνια με τους συμπερασματικούς.

2.  Οι παρατακτικοί σύνδεσμοι συνδέουν όμοιες προτάσεις.

     α. Κύριες με κύριες.

    ☺ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

    Του έκανε διάφορες ερωτήσεις          και          αυτός απάντησε.

                        κύρια                            σύνδεσμος                κύρια

     β. Δευτερεύουσες με δευτερεύουσες.

    ☺ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

     Όταν έβλεπε                ή                   όταν άκουγε ανθρώπους, κρυβόταν.

    δευτερεύουσα           σύνδεσμος                                  δευτερεύουσα

3.  Οι αντιθετικοί σύνδεσμοι αν και, ενώ, μολονότι είναι υποτακτικοί και

     όχι παρατακτικοί σύνδεσμοι.

4.  Ο σύνδεσμος ώστε είναι συμπερασματικός ( παρατακτικός ) μόνο όταν

     βρίσκεται μετά από τελεία ή μετά από άνω τελεία στην αρχή της δεύτε-

     ρης  πρότασης και την συνδέει παρατακτικά με την πρώτη .  Και οι δύο

     προτάσεις σ’ αυτή την περίπτωση είναι κύριες.

     ( π.χ.  Θα παίξουν μαζί; Ώστε είναι φίλοι πάλι; )

     Όταν το ώστε βρίσκεται μετά από κόμμα, είναι αποτελεσματικός (υπο-

     τακτικός ) σύνδεσμος και συνδέει κύρια με δευτερεύουσα πρόταση.

     ( π.χ.  Είναι τόσο καλός άνθρωπος, ώστε τον αγαπούν όλοι. )

Υποτακτική σύνδεση

Υποτακτική σύνδεση προτάσεων έχουμε με τους υποτακτικούς συνδέσμους

με το  να ,  με αναφορικές  ή  ερωτηματικές αντωνυμίες  και  με  αναφορικά  ή

ερωτηματικά επιρρήματα, που εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις.

Οι δευτερεύουσες προτάσεις διακρίνονται σε :

1. Ειδικές

Ειδικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται (αρχίζουν) με

τους ειδικούς συνδέσμους     ότι ,   πως ,   που    .

►  Στις ειδικές προτάσεις δε βάζουμε κόμμα.

π.χ.   Ο Γιώργος είπε          ότι θα διαβάσει το απόγευμα.

                κύρια                        δευτερεύουσα αιτιολογική

2. Αιτιολογικές

Αιτιολογικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους

αιτιολογικούς συνδέσμους    γιατί ,   επειδή ,   αφού ,   που    .  

►  Στις αιτιολογικές προτάσεις βάζουμε κόμμα.

π.χ.   Ο Νίκος λυπήθηκε ,         γιατί δεν ήρθαν οι φίλοι του.

                 κύρια                            δευτερεύουσα αιτιολογική    

3. Τελικές

Τελικές٭ (ή του σκοπού) λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγο-

νται με τους τελικούς συνδέσμους     να ,   για να    .

٭ Από το τέλος που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει σκοπός.

►  Στις τελικές προτάσεις ,  όταν αρχίζουν με το  για να  βάζουμε κόμμα ,

      όταν όμως αρχίζουν με το  να  δε βάζουμε κόμμα.

π.χ.   Έτρεχε γρήγορα ,         για να μη χάσει το τρένο.

                κύρια                         δευτερεύουσα τελική

         Η Δήμητρα πήγε         να φέρει το βιβλίο της.   (= για να φέρει)

                κύρια                        δευτερεύουσα τελική

Σημείωση:  Δεν πρέπει να μπερδεύουμε τις τελικές προτάσεις που αρχίζουν με το να με τις βουλητικές προτάσεις που επίσης αρχίζουν με το να. Οι τελικές προτάσεις εισάγονται κυρίως με το σύνδεσμο για να  και, όταν εισάγονται με το σύνδεσμο να, αυτός μπορεί να αντικατασταθεί με το για να .

π.χ.       Τελική :   Ήρθα να δουλέψω    ή    Ήρθα, για να δουλέψω

             Βουλητική :   Θέλω να δουλέψω    ( δε λέγεται όμως:  θέλω για να δουλέψω )

   

     

 4. Διστακτικές

Διστακτικές ( ή ενδοιαστικές )  λέγονται οι  δευτερεύουσες  προτάσεις  που

εισάγονται με τους διστακτικούς συνδέσμους     μη(ν) ,   μήπως    .

►  Στις διστακτικές προτάσεις δε βάζουμε κόμμα.

π.χ.    Ανησυχώ           μήπως το ξεχάσεις.

            κύρια           δευτερεύουσα διστακτική

5. Χρονικές

Χρονικές  λέγονται  οι  δευτερεύουσες  προτάσεις  που  εισάγονται  με τους

χρονικούς συνδέσμους  όταν ,  σαν ,  ενώ ,  αφού,  μόλις ,  πριν ,  πριν να ,

προτού ,  καθώς ,  όποτε ,  αφότου ,  ώσπου ,  όσο που ,  ωσότου ,  άμα  .

►  Στις χρονικές προτάσεις βάζουμε κόμμα.

π.χ.    Έκαναν ησυχία ,       όταν μπήκε ο δάσκαλος στην τάξη.

                 κύρια                              δευτερεύουσα χρονική

6. Αποτελεσματικές  (ή συμπερασματικές)

Αποτελεσματικές  (ή  συμπερασματικές)  λέγονται οι δευτερεύουσες προ-

τάσεις που εισάγονται με τους αποτελεσματικούς συνδέσμους  ώστε,  που,

με το σύνδεσμο να ή με εκφράσεις που χρησιμοποιούνται ως αποτελεσμα-

τικοί σύνδεσμοι  (ώστε να ,  που να ,  για να  κτλ.)

►  Στις αποτελεσματικές προτάσεις βάζουμε κόμμα.

π.χ.    Μιλά πολύ σιγά ,                  ώστε μόλις ακούγεται.

                  κύρια                        δευτερεύουσα αποτελεσματική

          Δεν είναι ανόητος ,                    να τα πει όλα.    (=  ώστε να τα πει όλα)

                  κύρια                        δευτερεύουσα αποτελεσματική

          Δεν είναι τόσο ψηλός ,            για να το φτάσει.    (= ώστε να το φτάσει)

                 Κύρια                        δευτερεύουσα αποτελεσματική

Σημείωση :  Ο σύνδεσμος  ώστε  χρησιμοποιείται και ως παρατακτικός σύνδεσμος (συμπερασματικός) , στην αρχή μιας περιόδου ή μιας ημιπεριόδου  (μετά δηλ. από τελεία ή άνω τελεία), και εισάγει τότε κύρια πρόταση.

 7. Υποθετικές

Υποθετικές  λέγονται  οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους

υποθετικούς συνδέσμους    αν ,   εάν ,   σαν ,   άμα    .

►  Στις υποθετικές προτάσεις βάζουμε κόμμα.

π.χ.    Θα προλάβαινες ,            αν ξεκινούσες πιο νωρίς.

                  κύρια                           δευτερεύουσα υποθετική

8. Εναντιωματικές

Εναντιωματικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με

τους αντιθετικούς συνδέσμους     αν και ,   ενώ ,   μολονότι    .

►  Στις εναντιωματικές προτάσεις βάζουμε κόμμα.

π.χ.    Αποφάσισα να πάω ,           αν και δεν είχα καθόλου όρεξη.

                    κύρια                              δευτερεύουσα εναντιωματική

9. Βουλητικές

Βουλητικές٭ λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με το

να και συμπληρώνουν την έννοια ενός ρήματος , το οποίο σημαίνει  θέλω,

μπορώ, παρακαλώ, εύχομαι, δέχομαι, αναγκάζομαι  κ.ά.

٭ Από το ρήμα βούλομαι που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει θέλω.

►  Στις βουλητικές προτάσεις δε βάζουμε κόμμα.

π.χ.    Θέλω                     να έρχεσαι στην ώρα σου.

          κύρια                          δευτερεύουσα βουλητική

Βουλητική πρόταση  ως υποκείμενο παίρνουν απρόσωπα ρήματα  ή απρόσωπες εκφράσεις που έχουν σημασία παρόμοια με τη σημασία των προηγούμενων ρημάτων (θέλω, μπορώ κτλ.), όπως :  πρέπει, χρειάζεται, απαγορεύεται, συμβαίνει, είναι ανάγκη, είναι ντροπή, είναι φυσικό, είναι δυνατό, είναι καλύτερα κτλ.

π.χ.     Πρέπει                   να είσαι πιο προσεκτικός.

            κύρια                         δευτερεύουσα βουλητική

Σημείωση:  Δεν πρέπει να μπερδεύουμε τις τελικές προτάσεις που αρχίζουν με το να με τις βουλητικές προτάσεις που επίσης αρχίζουν με το να. Οι τελικές προτάσεις εισάγονται κυρίως με το σύνδεσμο για να  και, όταν εισάγονται με το σύνδεσμο να, αυτός μπορεί να αντικατασταθεί με το για να .

π.χ.       Τελική :   Ήρθα να δουλέψω    ή    Ήρθα, για να δουλέψω

             Βουλητική :   Θέλω να δουλέψω    ( δε λέγεται όμως:  θέλω για να δουλέψω )

10. Αναφορικές προτάσεις  

Αναφορικές  λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με :

1)  Κάποια αναφορική αντωνυμία :      που ,    ό,τι

                                                              ο οποίος ,   η οποία ,   το οποίο

                                                              όποιος ,   όποια ,   όποιο

                                                              όσος ,   όση ,   όσο

π.χ.    Έχασα το βιβλίο,              που μου χάρισες.   (= το οποίο μου χάρισες)

                 κύρια                     δευτερεύουσα αναφορική

2)  α. Κάποιο αναφορικό επίρρημα :     όπου ,   όπως ,    όσο ,    που ,

                                                               καθώς ,    σαν να

π.χ.    Πήγαινε  όπου σε στείλουν.

          Μπήκα κρυφά στο σαλόνι,  που έπαιζε πιάνο η νονά.  (=όπου έπαιζε…)

          Θα γίνουν όλα  καθώς τα συμφωνήσαμε.   (= όπως τα συμφωνήσαμε)

           Πετάχτηκε  σαν να τον τσίμπησε μύγα.  (= όπως θα πεταγόταν, αν τον

                                                                                     τσιμπούσε μύγα)

     β. Σπάνια (κυρίως στα δημοτικά τραγούδια) με κάποιο από τα αναφορικά

         επιρρήματα :     πως ,    σαν ,    ωσάν να   .

►   Στις αναφορικές προτάσεις άλλοτε βάζουμε κόμμα και άλλοτε όχι.

  ☺ Η αναφορική πρόταση που είναι υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο, ή εκφράζει κάποια επιρρηματική σχέση (τόπου, χρόνου, τρόπου, ποσού) δε χωρίζεται με κόμμα.

       Γενικά, όταν η αναφορική πρόταση είναι απαραίτητο συμπλήρωμα της κύριας πρότασης (ή κάποιου άλλου όρου της) δε χωρίζεται με κόμμα.

                                   

       Π.χ.  Να ρωτήσεις όποιον βρεις μπροστά σου.

               Ο αστροναύτης που πάτησε πρώτος στο φεγγάρι ήταν Αμερικανός.

       Στο α΄ παράδειγμα  η αναφορική πρόταση όποιον βρεις μπροστά σου είναι απαραίτητο συμπλήρωμα της κύριας Να ρωτήσεις, γιατί είναι αντικείμενό της. Άρα δεν πρέπει να χωριστεί με κόμμα από αυτήν.

       Στο  β΄ παράδειγμα  η  αναφορική  πρόταση   που πάτησε πρώτος στο φεγγάρι είναι  απαραίτητο συμπλήρωμα του υποκειμένου  Ο αστροναύτης  της  κύριας πρότασης  Ο αστροναύτης . . . ήταν Αμερικανός  όρο τον οποίο και προσδιορίζει. Άρα δεν πρέπει να χωριστεί με κόμμα από αυτόν. 

      

         

☺ Η αναφορική πρόταση που δεν είναι απαραίτητο συμπλήρωμα κάποιας άλλης πρότασης ,  δηλ. μπορεί και να παραλειφθεί χωρίς να επηρεαστεί η ορθότητα ή η πληρότητα του νοήματος της πρότασης στην οποία αναφέρεται, χωρίζεται με κόμμα από αυτήν.

     π.χ.  Θα δω το ματς μαζί με το Νίκο, που είναι ο καλύτερός μου φίλος.

             Ο Μάνος, που είναι μαθητής της Ε΄ Δημοτικού , πήρε άριστα σε όλα

             τα μαθήματα.

     Στα παραπάνω παραδείγματα οι κύριες προτάσεις Θα δω το ματς μαζί με το Νίκο και Ο Μάνος…πήρε άριστα σε όλα τα μαθήματα έχουν ολοκληρωμένο νόημα και επομένως οι αναφορικές προτάσεις δεν αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμά τους. Δηλαδή, ακόμα και αν οι αναφορικές προτάσεις παραλειφθούν, οι κύριες προτάσεις εξακολουθούν να έχουν ολοκληρωμένο νόημα. Άρα πρέπει να χωριστούν με κόμμα από αυτές. 

11. Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις

Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις  λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που περιέχουν ερώτηση και εισάγονται με :

      -  ερωτηματικές αντωνυμίες   ( ποιος, πόσος, τι   κτλ. )

      -  ερωτηματικά επιρρήματα   ( πού, πότε, πώς  κτλ. )

      -  συνδέσμους    ( αν, γιατί, μήπως  κτλ. )

►  Στις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις δε βάζουμε κόμμα.

π.χ.    Με ρώτησε               ποιοι θα είναι στο πάρτι.

             κύρια                           πλάγια ερωτηματική

          Δεν ξέρω            πού θα βρισκόμουν τώρα χωρίς τη βοήθειά σου.

             κύρια                               πλάγια ερωτηματική πρόταση

          Απορώ               γιατί δεν πήγε κι αυτός στο θέατρο.

           κύρια                       πλάγια ερωτηματική πρόταση

Σημείωση :   Οι ειδικές, οι διστακτικές, οι βουλητικές και οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις κανονικά δεν παίρνουν κόμμα. Όταν όμως είναι επεξήγηση, τότε χωρίζονται με κόμμα από την κύρια.

π.χ.  Πήραμε μια ευχάριστη είδηση , ότι έγινε καλά.    (= δηλ. ότι έγινε καλά)

        Κάθε μέρα είχε την ίδια αγωνία , μήπως τον απολύσουν. (= δηλ. μήπως τον απολύσουν)

        Σπάνια το ήθελε αυτό , να μένει μόνος στο σπίτι.   (= δηλ. να μένει μόνος στο σπίτι)

        Αυτό δεν καταλαβαίνω , ποια είναι η διαφορά μας.   (= δηλ. ποια είναι η διαφορά μας)

Πηγή: class165.weebly.com/uploads/1/0/1/7/.../syndesi_protaseon.doc