Σπέτσες

                                 

Σπέτσες, ένα φρέσκο ξεφλουδισμένο αυγουλάκι στη θάλασσα, κάποια τσόφλια του η Σπετσοπούλα, ο Άγιος Ιωάννης, το μικρό Μπούμπουλο, το Πετροκάραβο. Η αρχαία Πιτυόνησος, πευκόφυτη και καταπράσινη, η μεσαιωνική αρωματοφόρος νήσος (isola di Spezia). Σήμερα δε μοσχοβολάει πια, μάλλον βρωμάει από τις εξατμίσεις των χιλιάδων μηχανοκίνητων δίκυκλων που κυκλοφορούν στο μικρό αυτό νησί, από την έλλειψη υποδομών για τα σκουπίδια ή από τις κακοτεχνίες των δημόσιων έργων.

Χαρήκαμε, όταν στην Κόστα, πορθμείο για τις Σπέτσες, είδαμε την πινακίδα που ενημέρωνε ότι στο νησί απαγορεύεται η αποβίβαση με ιδιωτικά αυτοκίνητα. Όπως στην Ύδρα θεωρήσαμε, που το παίρνεις απόφαση και χρησιμοποιείς τα πόδια σου περπατώντας χιλιόμετρα. Ησυχία, καθαρή ατμόσφαιρα, ουρανός, θάλασσα, το απέραντο γαλάζιο. Φευ, οι Σπετσιώτες δεν τα κατάφεραν όπως οι Υδραίοι. Τζαμουτζαλήδες - Σουλουτζαλήδες, ήτοι Σπετσιώτες - Υδραίοι σημειώσατε 2 (δύο). Τζαμουτζαλήδες και  Σουλουτζαλήδες ονομάζονταν τα Σπετσιώτικα και τα Υδραίικα αντίστοιχα περιζήτητα πληρώματα πλοίων επί τουρκοκρατίας.

Με μια τζαμουτζαλού φτάσαμε στο νησί μέσα σε δέκα λεπτά. Το θαλάσσιο ταξί οκτώ θέσεων οδηγούσε μια αντρογυναίκα μέσης ηλικίας διαζευγμένη με τη γυναικεία χάρη ή όποια αποπνέουσα θηλυκότητα των γυναικών. Αντρικό κούρεμα, ελεύθερο από τα δεσμά του σουτιέν στήθος να διαγράφεται και να κινείται κάτω από το φανελάκι της, μια μαγκιόρα. Όταν μάλιστα μια κομψοτάτη κυρία της παρέας των έξι που συμπληρώθηκε για να μοιραστούμε τα έξοδα του θαλάσσιου ταξί, δήλωσε πώς φοβάται να ανεβεί σε τέτοιο μικρό και αποπνικτικό σκάφος (είναι λίγο) και πώς να βάλει το ποδαράκι της, είναι βαθύ το σκάφος και πώς να βγει ... και όλοι αυτήν περιμέναμε να αποφασίσει, διέκρινα ότι έκανε τρανό καλαμπούρι με κάποιον συνάδελφο της, αγανακτισμένη με τα νάζια των γυναικών.

Στην πρώτη βόλτα σου στη χώρα δεν μπορείς παρά να διαπιστώσεις πως πρόκειται για αρχοντονήσι. Ίσως  ό,τι ωραιότερο έχει να δείξει, τα πανέμορφα αρχοντικά του με τις αυλές και τους κήπους τους, ζηλευτά τα περισσότερα. Χαρακτηριστικά και τα βοτσαλωτά χαλάκια προ της αυλόπορτας ή σε αυλές σπιτιών, εκκλησιών, δρομάκια. Ωραίες και καθαρές θάλασσες ακόμα και μέσα στη χώρα και στην Αγία Παρασκευή και στους Αγίους Αναργύρους και παντού στο πευκόφυτο νησί, με ένα μεγάλο μέρος του καμένο, δυστυχώς.

Όλοι στο νησί, κάτοικοι και τουρίστες, κινούνται με δίκυκλα οχήματα. Θυμηθήκαμε κι εμείς τα νιάτα μας και νοικιάσαμε ένα αυτόματο για να γυρίσουμε το νησί. Έσπασα λίγο τα νεύρα του αγίου συζύγου στην αρχή (κάποτε οδηγούσε enduro, παρακαλώ): "φοβάμαι, κι αν¨πέσουμε, κι αν σπάσω, πιο σιγά, μη γέρνεις τόσο στις στροφές, τι τα θέλω εγώ αυτά ...",  αλλά στο τέλος το απόλαυσα κι εγώ. Εξάλλου κίνηση είχε μόνο στη Χώρα, στο υπόλοιπο νησί ελάχιστη αυτή την εποχή. Τα μηχανάκια  είναι και το μεγάλο μειονέκτημα του νησιού. Από θορύβους κόλαση. Δεν μπορείς να ησυχάσεις στιγμή, είναι χιλιάδες. Ακόμα και το περπάτημα στους δρόμους του νησιού είναι επικίνδυνο. Πετάγονται από παντού. 

Στα εστιατόρια και στα καφέ οι τιμούλες είναι τσιμπημένες.  Πιο ακριβά κι από την Ύδρα  που λόγω της ποιότητας που σου προσφέρει, δεν σου κακοφαίνεται τόσο.

Δεν το λυπούνται το νησί τους, το χρήμα και μόνο αυτό είναι κι εδώ ο θεός τους.

Μετόχι, Ερμιόνη, Κόστα, Ίρια, Τολό ..., μια απελπισία.

Στο Πόρτο Χέλι στην Ερμιόνη

κι από την Κόστα στο Γαλατά

κάνουν σινιάλο απ’ το τιμόνι

τα καραβάκια στο Ματαπά.

Την τράτα λεν Μαρίτσα, 

τη σκούνα Βαγγελή, 

Σουλτάνα τη μαούνα, 

τη βάρκα Παντελή...

Τι εικόνες έβλεπε ο στιχουργός του τραγουδιού στα μέρη αυτά μισό αιώνα πριν, το 1969 που κυκλοφόρησε το τραγούδι; Σίγουρα οι εικόνες αυτές δεν έχουν καμία σχέση με τις σημερινές. Τον ρήμαξαν τον τόπο οι κάτοικοι του και οι αρχές του. 

Μετά τον Ύδρα πήραμε το δρόμο για την Κόστα, όπου και το πορθμείο για το πέρασμα στις Σπέτσες. Αφήσαμε την αδιάφορη για τον περαστικό από κει Ερμιόνη και δεν ακολουθήσαμε τον κύριο οδικό άξονα προς Κρανίδι -Πόρτο Χέλι- Κόστα, θα τον κάναμε στην επιστροφή μας από το νησί. Είπαμε, λοιπόν, να πάμε παραλιακά για να δούμε τα παραλιακά χωριά και την περιοχή.

Και εκεί, στις περιοχές των Αγίων Αναργύρων, της Πετροθάλασσας κ.α. μικρών οικισμών, παγιδευτήκαμε σχεδόν. Ένας λαβύρινθος, όπου τριγυρνάς, στρίβεις, ξαναστρίβεις κι ένας φόβος, αν θα καταφέρεις να απεγκλωβιστείς από κει, σε πιάνει, ακόμα και με το τζιπιές. Φαντάζομαι ότι πρόκειται για παλιούς αγροτικούς χωματόδρομους, που ναι μεν έχουν πλέον άσφαλτο, αλλά είναι στενοί, αποπνικτικοί, ανάμεσα σε ψηλές μάντρες και περιφράξεις κάθε είδους. Και στρίβεις και ξαναστρίβεις και ελπίζεις ότι θα βγεις και η έξοδος προς κάποιο μεγαλύτερο και κεντρικό δρόμο καθυστερεί πολύ. Όλη η περιοχή ιδιόκτητη, είδαμε πωλητήριο ακόμα και για λόφο και καταλάβαμε με όλους τους τρόπους ότι πρόκειται για φαρ ουέστ, όποιος είχε τη δύναμη, έκανε ό,τι γούσταρε. Χάλια μαύρα, όπως και στις περισσότερες παραλιακές περιοχές της περιοχής των Ιρίων, πριν το Τολό στο δρόμο μας για το Ναύπλιο. Εκεί οι περιοχές μυρίζουν έντονα φυτοφάρμακα και ακόμα και τα βότσαλα της θάλασσας είναι χρωματισμένα από αυτά. Πολλοί πορτοκαλεώνες, πολλοί ροδιώνες, αλλά το τι τρώμε, άστα να πάνε. 

Όσο για το Τολό το θυμόμουν με πολλή κίνηση και προ 35ετίας που το επισκέφτηκα. Όπως το είδα σήμερα, το καταλυπήθηκα. Παρόλα αυτά κόσμος πολύς και καθαρή θάλασσα! Η φύση αντιστέκεται και αναγεννιέται παρά την καταστροφική μανία μας προς αυτή. Παντού μπορείς να ανακαλύψεις ομορφιές, παντού κάτι σώζεται, αλλά η γενική εικόνα είναι αυτή. Οι περιοχές δεν έχουν καμιά σχέση με την εποχή που σε γοήτευαν, σε ενέπνεαν και κρατούσαν την ψυχή σου αιχμάλωτη. Δεν θα ξαναπήγαινα παρά μόνο στα βουνά και τα ορεινά της περιοχής αυτής, άντε και σε κανένα παραθαλάσσιο ταβερνάκι για το μεζεδάκι. Δεν θα άφηνα τα λεφτά μου σε τόσο άπληστους ανθρώπους.

Βοβούσα, Περιβόλι, Αβδέλλα

Στη Βοβούσα, στην Αβδέλλα 

αγαπούσα μια κοπέλα

την αγαπώ δε μ' αγαπάει

και στο διάολο να πάει

Εύκολο να το λες, δύσκολο να διαολοστείλεις αν αγαπάς. Συνήθως κάθεσαι και καβουρντίζεσαι. Όμως το παλικάρι των στίχων έχει εναλλακτικές. Κι άλλες ομορφιές να αγαπάει για να γιατρέψει την κάψα του έρωτα. Τις ομορφιές του τόπου, βάλσαμο σε πληγές κάθε είδους.

Βοβούσα, Περιβόλι, Αβδέλλα ... χωριά στα όρια των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών, ένα ποίημα. Ποιήματα για τα μέρη αυτά έγραφε κι η μαμά του άντρα μου με καταγωγή από το Βρυσοχώρι Ιωαννίνων.

Ψηλά στις Πίνδου τα βουνά

που είναι γεμάτα χιόνια

εκεί η φύσις επιδρά 

και σου χαρίζει χρόνια.

Ήταν η αγάπη για τα βουνά αυτά που ενέπνεε τη γιαγιά Σοφία, στο όνομα και στο νου. Με τον τίτλο "Πίνδος" έγραψε πολλά που μου φαίνονται απλά, αλλά αυθεντικά και όμορφα. Θα γράψω εδώ μερικές στροφές από αυτή την ενότητα: 

Ρήγας Φεραίος και Περιβόλι Γρεβενών

Προτομή του Ρήγα Φεραίου στο Περιβόλι Γρεβενών; Απορήσαμε γιατί δε γνωρίζαμε. Λένε ότι από το Περιβόλι καταγόταν ο παππούς του Κωνσταντίνος Κυριαζής ή Κυρατζής, αλλά μετεγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στο Βελεστίνο που είχε μεταβληθεί σε Περιβολιώτικη παροικία. 

Και η κυρία που διατηρεί ένα από τα εστιατόρια - καφέ στην πλατεία του χωριού από το Βόλο είναι, μας είπε, και ότι όχι, δεν κατάγεται από τα Γρεβενά. Έρχεται στο Περιβόλι τους καλοκαιρινούς μήνες και δουλεύουν το μαγαζί τους (με τιμές Ύδρας). Έχει πολλούς Βολιώτες εδώ, συνέχισε, και τον Αύγουστο γίνεται χαμός από κόσμο (μην πάτε τότε). 

'Ανοιξε σχέσεις, επομένως, ο παππούς ο Κυρατζής και άλλοι βλάχοι ανάμεσα στο Περιβόλι και στον Βόλο (ευρύτερη περιοχή) από παλιά. Πώς αλλιώς να εξηγήσεις ότι το Περιβόλι βρίσκεται κάτω από τη μύτη μας, είναι ένας επίγειος παράδεισος, αλλά ελάχιστοι από μας, τους κοντινούς στον τόπο, έχουμε πάει, ενώ διατηρούν κατοικία και παραθερίζουν εκεί αρκετοί Βολιώτες και Βελεστινλήδες (ή Βελεστίνιοι;).

Μνήμες από κουλουκ'θάτο γλυκό του κουταλιού

Για κουλουκ'θάτο γλυκό, κολοκυθόπιτες  και άλλα ωραία. Κόψιμο σε τετράγωνα ριγωτά κομμάτια, καζάνι στην αυλή για αβέστωμα και βράσιμο, μπελαλίδικο,αλλά απόλαυση. Η μάνα μου το έκανε, εγώ καγκαμιάφουρα, η ακαμάτρα. Το περιγράφω όμως στο διαδίκυο, εκεί καταντήσαμε.

Στα ίδια μέρη θα ξαναβρεθούμε

Στα ίδια μέρη θα ξαναβρεθούμε
τα χέρια θα περάσουμε στους ώμους
παλιά τραγούδια για να θυμηθούμε
ονόματα και βλέμματα και δρόμους

Χρώμα δεν αλλάζουνε τα μάτια
που θυμάσαι και θυμάμαι
τίποτα δε χάθηκε ακόμα
όσο ζούμε και πονάμε ...

"Εδώ πρέπει να βγήκαμε φωτογραφίες μισό αιώνα πριν." Εδώ, μισό αιώνα μετά, ευγνώμονες μόνο. Ο ομορφότερος και ο καλυτερότερος  πάντα, εννοείται ότι τα μαλλιά δεν άντεξαν την ευφυΐα κτλ. 

Χερσόνησος Μεθάνων μέσω Λουτρών Ωραίας Ελένης, Νέας Επιδαύρου, Μύλου, Καλλονής, Ψήφτας

Από τα Λουτρά της Ωραίας Ελένης και κάτω, προς τα νότια, η "ανάπτυξη" μου φάνηκε πιο ήπιας μορφής. Περάσαμε από δρόμους μέσα σε πευκοδάσος, εννοείται ότι κάναμε στάσεις σε ανοίγματα ή πάρκινγκ μέσα στο σκουπίδι και το σκατό, όπου άνοιγμα με ωραία θέα και σκουπιδότοπος ή και μπαζότοπος για ακόμα καλύτερη διακόσμηση. Στον κόλπο του Κόρφου, οι ιχθυοκαλλιέργειες τσιπούρας και λαβρακιού (το λέμε;) της εταιρείας Σελόντα, έναντι ποίου τιμήματος άραγε; Πάνω από τον κόλπο η θέα προς τις Διάπορους νήσους απολαυστική. Θα χρησιμοποιούνταν κάποτε ως γέφυρες στα θαλάσσια ταξίδια στην περιοχή. Συνεχίζοντας, σε όλες τις παραλίες της περιοχής δεν πήγαμε, κατεβήκαμε όμως στη σκάλα Νέας Επιδαύρου. Όμορφα στο λιμανάκι της, κάποια κότερα, ωραία ταβερνάκια με το ψαράκι στη σχάρα να μοσχοβολάει, ησυχία, ελάχιστοι λουόμενοι, πολλά πορτοκαλοπερίβολα, κατά τα λοιπά τα γνωστά εξοχικά, ενοικιαζόμενα, αυθαίρετα στο κύμα ... απ' αυτά δε γλυτώνεις. 

Αρχαία Κόρινθος, Ακροκόρινθος, Λουτρά Ωραίας Ελένης

Μετά τη μίνι ανάπαυλα στη Ροδιά Αιγίου με στάσεις για πρωινό, καφεδάκι, και φωτογραφίες φτάσαμε στην αρχαία Κόρινθο και στον Ακροκόρινθο μεσημεριάτικα με τον ήλιο ντάλα να μας καίει και να δυσκολεύει την περιήγηση και την ανάβαση. Αντέχουμε όμως ως άνθρωποι παλιότερης γενιάς. Για τους αρχαιολογικούς αυτούς χώρους πληροφορίες, παρακαλώ, στις μηχανές αναζήτησης. Εδώ, ικανοποιούμε εμάς, την καταγραφή των ταξιδιών μας και άλλου τύπου αναζητήσεις υμών. Εξάλλου είναι αδύνατον να γραφτεί σε λίγες σειρές η ιστορία αιώνων. Όλοι πέρασαν από δω, θεοί, ήρωες και άνθρωποι. Στην πραγματικότητα οι τελευταίοι σε όλες τις φάσεις της ανθρώπινης ιστορίας, από τα νεολιθικά χρόνια (επιβεβαιωμένα) μέχρι σήμερα. Έλληνες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Ιουδαίοι, Ενετοί, Τούρκοι και πολλές άλλες φυλές της γης, λιμάνι γαρ. Και τα λιμάνια εξυπηρετούν κάθε είδους ανάγκες. Βασικές πληροφορίες: εδώ και εδώ και όπου αλλού εσείς θέλετε.

Ο Στράβωνας λέει ότι στο ναό της Αφροδίτης (που υπήρχε στον Ακροκόρινθο από τον 7ο αι. π.Χ.) ασκούσαν "λειτούργημα" πάνω από 1.000 ιερόδουλες που υπηρετούσαν τη θεά σε μικρούς ευπρόσωπους οικισμούς γύρω από το ναό και ασκούσαν την «ιερή πορνεία». Ναοί της Αφροδίτης υπήρχαν επίσης στο Λέχαιο και στις Κεγχρεές. Οι ιερόδουλες οδηγούσαν τους ναυτικούς από το λιμάνι στα καταλύματα τους, καθώς αυτοί ακολουθούσαν τα αποτύπωμα των παπουτσιών τους πάνω στο χώμα που έγραφαν «ΕΠΟΥ», δηλαδή «ακολούθα». Θα πρέπει να τους έβγαινε η πίστη για να πιάσουν λιμάνι κι η γλώσσα για να φτάσουν στους οίκους αυτούς, οπότε οι υπηρεσίες που έπονταν, βάλσαμο στην ταλαίπωρη ψυχή τους. Η ζωή της Κορίνθου ήταν γνωστή για την έκλυση των ηθών και το «κορινθιάζεσθαι» σήμαινε διάγω άσωτη ζωή.

0

Και βέβαια για να έχουμε να λέμε οι δυο μας και για να μη γκρινιάζω για την κατάσταση των αρχαιολογικών χώρων, του περιβάλλοντος αυτών χώρου, των δρόμων κτλ σκεφτόμασταν τι τραβούσαν οι βαστάζοι και τα δουλικά που ανεβοκατέβαιναν στο κάστρο, στον Ακρόκορθο αλλιώς. Από το κορθύνω ή κορθύω που σημαίνει ανυψώνω, σηκώνω, αυξάνω; Πόσο συχνά, ακόμα και στη διάρκεια της ίδιας μέρας ανεβοκατέβαιναν στο κάστρο; Οι κυράδες, η γυναίκα του πασά, ας πούμε, κατέβηκε ξανά στα πιο πεδινά χωριά ή έφυγε από κει μετά την εκδίωξη τους από το κάστρο; Πόσο ακραίας σκληρότητας σκηνές διαδραματίστηκαν ανάμεσα στους εκάστοτε διεκδικητές της φυσικά και τεχνητά οχυρωμένης αυτής θέσης; Θα κουράσω, αν γράψω περισσότερα.

Στις τρεις το μεσημέρι το κάστρο κλείνει και οι σειρήνες για την επέλαση των βομβαρδιστικών ηχούν δυνατά και συνεχώς. Για να μην κλείσουν κάποιον μέσα. Λειτουργεί, λοιπόν, το κάστρο με το δημοσιοϋπαλληλικό ωράριο, αν και θα ήταν προτιμότερο να λειτουργεί άλλες ώρες το καλοκαίρι, πιο δροσερές.

Στον Ακροκόρινθο αξιωθήκαμε να ανεβούμε πρώτη φορά και πολύ μας άρεσε, στην αρχαία Κόρινθο είχα ξαναπάει, νιά. Τριάντα και βάλε χρόνια πριν.

Ωραία ήταν, όμως τα ωραία τελειωμό δεν έχουν κι έτσι συνεχίσαμε. Ακολουθώντας επαρχιακούς ως επί το πλείστον δρόμους για να δούμε, να γεμίσει το μάτι εικόνες, πήραμε μία ακόμα γεύση από την σύγχρονη Ελλάδα της κακής "ανάπτυξης". Τεράστια εξοχικά παντού κι εκεί που δεν υπάρχει λόγος, δίπλα σε δρόμους με κίνηση, πάνω σε ξεροβούνια, στο πουθενά, διότι η μεζονέτα έγινε απαραίτητο αξεσουάρ της ζωής του Έλληνα. Υπήρχε τόσο εύκολο, μαύρο και αφορολόγητο χρήμα για τους πολλούς που δεν ήξεραν τι να το κάνουν, έτσι δείχνουν τα πράγματα. Το ίδιο και η πληθώρα των μαγαζιών για μάσα ή καφέ. Παντού, πολλά, υπερκατανάλωση και στην τροφή.

Και κάπως έτσι φτάσαμε στα Λουτρά της Ωραίας Ελένης, τα οποία δεν θα καταδεχόταν ούτε να τα κοιτάξει όπως κατάντησαν. Τα αυτά και εδώ. Φορείς και πολίτες μετέτρεψαν το σπα της Ελένης σε σπαν τα νεύρα μου με όσα βλέπω να συμβαίνουν σε έναν ακόμα όμορφο από τη φύση του τόπο. Ωραίες θάλασσες, συμπαθητικό και το ξενοδοχείο, με δική του ακτή κι αυτό, αυθαίρετο, τι άλλο, χτισμένο επί επταετίας πάνω στο κύμα και ανακαινισμένο σήμερα. Για μια βουτιά και μια διανυκτέρευση καλά είναι και στα μέρη αυτά. Είπαμε κρατάμε τα καλά, γιατί η φύση ακόμα αντιστέκεται.

Ακτογραμμή Ρίου - Κορίνθου

Κοζάνη - Γιάννενα μέσω Εγνατίας οδού, Γιάννενα - Αντίρριο μέσω Ιόνιας οδού, Αντίρριο - Ρίο μέσω της γέφυρας Χαριλάου Τρικούπη, μια ανάσα δρόμος. Συγκεκριμένα περίπου τρεισήμισι με τέσσερις ώρες, χαλαρά πηγαίνοντας, ως εκδρομείς, Ευρώπη γίναμε, επιτέλους! Βέβαια οι δρόμοι αυτοί ως ταχείας κυκλοφορίας εξυπηρετούν περισσότερο τους εργαζόμενους και όσους βιάζονται να φτάσουν στον προορισμό τους. Για τους εκδρομείς οι επαρχιακοί δρόμοι είναι πιο απολαυστικοί, γιατί ικανοποιούν περισσότερο την περιηγητική τους διάθεση, προσφέρονται για στάσεις, για καφεδάκι ή φαΐ σε όμορφα χωριά, παραθαλάσσια ή ορεινά. Έχει τόσες φυσικές ομορφιές αυτός ο κακοπαθημένος από τη στρεβλή ανάπτυξη τόπος! Εννοείται ότι την ανάπτυξη την πληρώνεις. Αλήθεια, γιατί στην υπόλοιπη Ευρώπη τα μεγάλα έργα οδοποιίας κάποτε ξεχρεώνονται κι εδώ ποτέ;

Η "ανάπτυξη" έχει κι άλλο πρόσωπο, οικείο σε όλους μας και πασιφανές σ' όλο το μήκος της ακτογραμμής Ρίου - Κορίνθου, όπου πια ακολουθήσαμε τον παλιό δρόμο και όχι τη νέα Ολυμπία οδό για να αρχίσουμε τις διακοπές μας. Αίγιο, Διακοφτό, Ακράτα, Δερβένι, Λυκοποριά, Ξυλόκαστρο, Κιάτο, Βραχάτι ..., όσο πιο όμορφος ο τόπος, τόσο μεγαλύτερη η άναρχη δόμηση, τόσο πιο πολλά τα αυθαίρετα και η καταστροφή του περιβάλλοντος.. Βίλες και πολυτέλεια δίπλα στο κύμα με ιδιωτικές παραλίες, όπου κανείς άλλος δεν έχει πρόσβαση, πολλά στρέμματα ιδιοκτησιών χωρίς δρόμους και εξόδους προς τη θάλασσα. Κάποιοι έχουν βαρεθεί να πηγαίνουν σ' αυτά τα προνομιούχα σπίτια και τα νοικιάζουν έναντι αδρού τιμήματος, τώρα το Σεπτέμβριο σε πιο προσιτές τιμές. Αναρωτιόμαστε πού βρισκόμασταν, όταν χαρίζονταν δημόσιες εκτάσεις ή όταν έβρεχε παροχές και χρήματα; Κοιμόμασταν τον ύπνο του δικαίου κι η χώρα ευνοεί τους άδικους. Πόσο διεφθαρμένη χώρα, πόσο κακομαθημένοι πολίτες! Ζήσαμε ως αυθαιρετούχοι επί τριημέρου και διαπιστώσαμε ότι είναι απολαυστικά. Επιλέξαμε όμως άλλους δρόμους και ζούμε με λιγότερα, πολύ ευγνώμονες ωστόσο στη ζωή που μας χαρίζεται κι εμείς μπορούμε να το βλέπουμε.

Κάποια φίλη είπε ότι οι περιοχές αυτές, σε ακτίνα βολής από τα μεγάλα αστικά κέντρα, είναι τα Χάμπτονς της Ελλάδας, εγώ θα πω ότι οι πολιτικοί μηχανικοί, οι αρμόδιες για τη δόμηση υπηρεσίες και η ανεκτική στο φαινόμενο της διαφθοράς πολιτεία έχουν καταστρέψει μια χώρα με παραδείσιες ομορφιές. Λίγα παλιά αρχοντικά, πέτρινα κυρίως, έμειναν να θυμίζουν ότι οι τόποι αυτοί υπήρξαν όμορφοι. Ακόμα και τα πιο ταπεινά παλιά χαμόσπιτα που σώθηκαν, αισθητικά είναι πολύ πιο όμορφα από καινούργια σπίτια πολλών χιλιάδων ευρώ. Σύγχρονες κακόγουστες πολυκατοικίες και μονοκατοικίες, άναρχος πολεοδομικός συνωστισμός σε όμορφες θάλασσες και βουνά, σκουπίδια και μπαζότοποι όπου ευκολύνεται ο καθένας, ηχορρύπανση, κακοκατασκευασμένες και ημιτελείς μαρίνες και άλλα καταστροφικά εξωραϊστικά έργα.... Κρίμα, κρίμα, κρίμα, σε τέτοιους τόπους! Τόσο χάλια; Ισχύουν όλα αυτά, αλλά ο τόπος επιμένει και διατηρεί πολλές ομορφιές, όπως ο πλανήτης μας που χιλιετίες εμείς οι "σοφοί" τον καταστρέφουμε΄αλλά εξακολουθεί να είναι όμορφος.

Στο φακό αποθανατίσαμε τις ομορφιές και τις όμορφες στιγμές:

Οι γάτες της Ύδρας

Οι γάτες της Ύδρας είναι αριστοκράτισσες. "Τι θες, πρασινομάτα μου, και με κοιτάς έτσι;" της είπα και της πέταξα το ψαράκι μαντεύοντας ότι πεινάει. Αλλά όχι. Έπαιξε για λίγο με το τηγανητό γαυράκι και το άφησε. Ευτυχώς κατέφτασε ένας γάτος με φουντωτή ουρά και το έφαγε. Κρίμα να πήγαινε χαμένο. Αν το άφηνε κι αυτός, θα υποψιαζόμουν τον ταβερνιάρη για μπαγιατίλα και απάτη.  Γάτες παντού στο νησί, παχουλές και καλοζωισμένες, για ποντίκια σίγουρα δεν είναι. Αυτές τρώνε μόνο γκουρμέ.

Ύδρα

Ύδρα, ελληνικό τοπίο, ελληνική ομορφιά, όπου και να στρέψεις τα μάτια σου, παράδεισος. Ούτε αυτοκίνητα, ούτε μηχανάκια, ησυχία, φως, πεντακάθαρες θάλασσες, ουρανός. Ένα όνειρο!

Σιγά μην κλάψω, σιγά μη φοβηθώ

Να πω ότι δύσκολα συνυπήρξα σε επαγγελματικούς συλλόγους του συναφιού μου, των καθηγητών, δεν ισχύει. Το αντίθετο, πάντα με δυναμισμό, με θάρρος γνώμης για όλα τα θέματα, ευχάριστη, ευγενική, με το χαμόγελο συνήθως.

Έμεινα όμως ενεή, ξερή και γεμάτη απορίες, όταν μαθητές μου στην τάξη με ρώτησαν, αν είμαι δωδεκαθεΐστρια, γιατί αυτό άκουγαν, το ήξεραν από καιρό και ήταν και σίγουροι. Τους επιβεβαίωσα ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει επ' ουδενί, καμιά σχέση δεν έχω με δωδεκαθεϊστές (τι ανέκδοτο κι αυτό!), ότι τους θεωρώ μάλιστα και λίγο γραφικούς και από πού κι ως πού και πώς προέκυψε; Το τελευταίο ερώτημα ήταν ρητορικό, γιατί αμέσως αντιλήφθηκα την πηγή. Μια κακεντρεχής, ανακατώστρα αρκεί για να σε διασύρει με μεθόδους που μόνον τα άτομα του είδους γνωρίζουν καλά. Έχουν και οι σύλλογοι των εκπαιδευτικών τα προβλήματά τους και πάντα υπάρχουν στον καθένα κάνα δυο προβληματικοί, προσβλητικοί, υποχθόνιοι, κακοί, κομπλεξικοί. Ευτυχώς, πάντα ήμουν δυνατός άνθρωπος και μάλλον γέλασα έστω και πικρά, παρά προβληματίστηκα περαιτέρω. Με τους μαθητές μου νομίζω ότι γενικά τα πηγαίναμε καλά και είχαμε μια σχέση εκτίμησης. Εμένα πίστεψαν κι ας ασχολήθηκα με μια υπόγεια διεργασία αρκετού χρόνου, μόλις λίγα λεπτά. Σιγά τα ωά, έχω μασήσει και χειρότερα. Είναι πάντως και ο επαγγελματικός χώρος, ακόμα και ο δημοσιοϋπαλληλικός, μια ωραία ατμόσφαιρα είναι. Εξαιρούνται πάντα λίγοι.

Στα Μέθανα η Blue lagoon της Ελλάδας

Η Blue lagoon της Ελλάδας βρίσκεται στα Μέθανα. Σε αντίθεση όμως με την τιρκουάζ λίμνη της Ισλανδίας που είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο και την επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες ετησίως παρά το γεωγραφικό μήκος και πλάτος του νησιού, η τιρκουάζ θάλασσα των Μεθάνων με τις ανάλογες ιαματικές ιδιότητες δεν είναι γνωστή ούτε σε πολλούς από εμάς τους Έλληνες. Μάλιστα φαίνεται να παρακμάζει. Κρίμα, γιατί ο περιβάλλων φυσικός χώρος και το τοπίο είναι πολύ όμορφα. Το μόνο που ασχημίζει κάπως την περιοχή είναι τι άλλο; Τα σύγχρονα κτίσματα και έργα ανάπλασης που είναι, όπως παντού στην Ελλάδα, άσχημα, κακοκατασκευασμένα, ημιτελή... ,τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα.

Παλαιά Λουτρά Μεθάνων (Σεπτέμβριος του 2018)

Στην αρχή νομίσαμε ότι είναι στάση λεωφορείου ή αναγκαίο. Τελικά είναι ο χώρος του Αγροτικού Ιατρείου των Παλαιών Λουτρών Μεθάνων, ενός ορεινού χωριού στην πανέμορφη αυτή χερσόνησο. Πανέμορφη για τον εκδρομέα που ταξιδεύει χαλαρά το καλοκαίρι. Για τον γιατρό που υπηρετεί το αγροτικό του στην περιοχή η μετακίνηση και η καθημερινότητα πρέπει να είναι δύσκολες. Σαν να εργάζεται μερικές δεκαετίες πίσω από την εποχή μας. Ο ρεμπέτης Γιώργος Μπάτης που καταγόταν από τα Παλαιά Λουτρά, μεταξύ άλλων, ασκούσε και το επάγγελμα του περιπλανώμενου οδοντογιατρού και πωλητή αυτοσχέδιων φαρμάκων κατά του πονόδοντου. Μήπως κατέλυε εκεί περίπου έναν αιώνα πριν; Αυτό θα μπορούσε να δικαιολογήσει τη συγκεκριμένη στέγαση για ιστορικούς λόγους. Ωστόσο χωρίς πλάκα, δεν είδαμε ούτε μια πλάκα, πόσο μάλλον κάτι περισσότερο, που να μνημονεύει ότι ένας από τους πρώτους ρεμπέτες υπήρξε τέκνο αυτού του τόπου.

Ο Γιώργος Μπάτης γεννήθηκε εκεί το 1885, αλλά σε ηλικία 8 ετών μετακόμισε οικογενειακώς στον Πειραιά.

Στα μέσα της δεκαετίας του '20 άνοιξε χoροδιδασκαλείο το οποίο ονομαζόταν «Κάρμεν». Εργάστηκε ακόμη ως πωλητής αυτοσχέδιων φαρμάκων κατά του πονόδοντου, περιπλανώμενος οδοντογιατρός, μικροπωλητής και ενεχυροδανειστής. Το 1931 άνοιξε ένα καφενείο, το «Ζώρζ Μπατέ», το οποίο αποτέλεσε ένα από τα λίκνα του ρεμπέτικου. Στο καφενείο του σύχναζε και ο ποιητής Ναπολέων Λαπαθιώτης.

Την δεκαετία του ΄30 ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη μουσική και συνεργάστηκε στενά, με τον Μάρκο Βαμβακάρη, τον Στράτο Παγιουμτζή και τον Ανέστο Δελιά στη ρεμπέτικη κομπανία «Η τετράς η ξακουστή του Πειραιώς». Το 1933 ο Γιώργος Μπάτης κάνει τις πρώτες ηχογραφήσεις με μπουζούκι στην Ελλάδα. Ωστόσο δεν άφησε μεγάλη δισκογραφία (μόλις 17 τραγούδια), διότι όπως και πολλοί άλλοι μεγάλοι ρεμπέτες της εποχής (Βαγγέλης Παπάζογλου, Ανέστος Δελιάς, Γιοβάν Τσαούς κ.α.) σταμάτησε να ηχογραφεί το 1937 επειδή αρνούνταν να υποβάλλεται στην λογοκρισία από το καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά.

Πέθανε στις 10 Μαρτίου του 1967 και θάφτηκε αγκαλιά με τον αγαπημένο του μπαγλαμά, όπως ο ίδιος είχε ζητήσει. ( βλ. εδώ)

                                      

                       

Διακοπές σε αυθαίρετο

Αυθαίρετα σε όλη την Ελλάδα. Όσο πιο όμορφος ο τόπος, τόσο πιο πολλά. Βίλες και πολυτέλεια δίπλα στο κύμα με ιδιωτικές παραλίες, όπου κανείς άλλος δεν έχει πρόσβαση, πολλά στρέμματα ιδιοκτησιών χωρίς δρόμους και εξόδους προς τη θάλασσα. Κάποιοι έχουν βαρεθεί να πηγαίνουν σ' αυτά τα προνομιούχα σπίτια και τα νοικιάζουν έναντι αδρού τιμήματος, τώρα το Σεπτέμβριο σε πιο προσιτές τιμές. Αναρωτιόμαστε πού βρισκόμασταν, όταν χαρίζονταν δημόσιες εκτάσεις ή όταν έβρεχε παροχές και χρήματα; Κοιμόμασταν τον ύπνο του δικαίου κι η χώρα ευνοεί τους άδικους. Πόσο διεφθαρμένη χώρα, πόσο κακομαθημένοι πολίτες! Ζήσαμε ως αυθαιρετούχοι επί τριημέρου και διαπιστώσαμε ότι είναι απολαυστικά. Επιλέξαμε όμως άλλους δρόμους και ζούμε με λιγότερα, πολύ ευγνώμονες ωστόσο στη ζωή που μας χαρίζεται κι εμείς μπορούμε να το βλέπουμε.

Πανέμορφη Ύδρα

Ύδρα, ελληνικό τοπίο, ελληνική ομορφιά, όπου και να στρέψεις τα μάτια σου, παράδεισος. Ούτε αυτοκίνητα, ούτε μηχανάκια, ησυχία, φως, πεντακάθαρες θάλασσες, ουρανός. Ένα όνειρο!

Εκδρομούλα σε Ίμερα, Πολύφυτο, Δάσκιο, Ριζώματα, Ελατοχώρι (3/9/2018)

Κοζάνη, Ίμερα,  Πολύφυτος, Δάσκιο, Ριζώματα, Ελατοχώρι, ταξιδάκι λίγων ωρών στα όρια των νομών Κοζάνης, Ημαθίας, Πιερίας. Ο πλανήτης είναι όμορφος παντού, ακόμα και δίπλα μας. Μετά τη Νεράιδα Κοζάνης και μέχρι το Δάσκιο του νομού Ημαθίας η διαδρομή είναι ιδιαίτερα ήσυχη, καθόλου κίνηση, τόσο που παρακαλάς να δεις κάποιο ακόμα αυτοκίνητο. Από τα Ριζώματα Ημαθίας και πέρα αρχίζουν οι ταβέρνες και τα καφέ στα όμορφα ορεινά χωριά.  Κόσμος πολύς σ' αυτά και βέβαια γιατί όχι, όταν το κοψίδι είναι νόστιμο και εξόρμηση ίσον ταβέρνα και μπαράκι για τους περισσότερους. Όλα καλά ως εδώ και ο καθένας όπως αρέσκεται, αλλά αυτό το σκυλάδικο μας κάνει χουνέρια και μας κυνηγάει. Αλήθεια ποια είναι τα ποσοστά όσων δεν ακούν αυτή τη μουσική; Μάλλον μειοψηφία, ε;. Έχει γίνει η εθνική μας μουσική. Εμείς επιμένουμε και εκδράμουμε για να απολαύσουμε τη φύση, αποζητάμε την ησυχία, αφουγκραζόμαστε τους ήχους της φύσης, απολαμβάνουμε τα τοπία, τη θέα, τα χρώματα, τη βλάστηση. Η διαδρομή προσφέρεται. Και επειδή γνωρίζουμε τι συμβαίνει και πολλές φορές την έχουμε πατήσει, φροντίζουμε να παίρνουμε και κανένα ταπεράκι μαζί μας. 

Α, οι εποχές δεν άλλαξαν. Μόλις μπήκε το φθινόπωρο και αρκετά δέντρα άρχισαν ήδη να ρίχνουν τα φύλλα τους και να βάφουν το πράσινο του τοπίου με χρυσές και καφετιές πινελιές.

Medianeras του Gustavo Taretto (Μεσοτοιχίες)

"Το Buenos Aires αυξάνεται ανεξέλεγκτα και χωρίς σχέδιο. Μια πυκνοκατοικημένη πόλη σε μια στριμωγμένη χώρα. Μια πόλη στην οποία χιλιάδες κτίρια υψώνονται ως τον ουρανό. Χωρίς κανένα κριτήριο, δίπλα σ' ένα ψηλό ένα μικρό, δίπλα σ' ένα λογικό ένα παράλογο, δίπλα σ' ένα γαλλικό, κάποιο χωρίς κανένα στυλ. Αυτές οι ανωμαλίες ίσως μας αντικατοπτρίζουν απόλυτα. Αισθητικές και ηθικές ανωμαλίες, Αυτά τα κτίρια που δεν ακολουθούν καμιά λογική, δείχνουν κακό σχεδιασμό, ακριβώς όπως και οι ζωές μας. Δεν έχουμε ιδέα πώς θέλουμε να είναι. Ζούμε λες και το Buenos Aires είναι μια στάση. Δημιουργήσαμε μια "κουλτούρα" ενοίκων. Τα κτίρια γίνονται όλο και πιο μικρά για να κάνουν χώρο για ακόμα μικρότερα. Τα διαμερίσματα μετρώνται από τον αριθμό των δωματίων τους και κυμαίνονται από 5 δωμάτια με μπαλκόνια, παιδότοπο, δωμάτιο υπηρεσίας και αποθήκες μέχρι διαμερίσματα ενός δωματίου, τα γνωστά και ως σπιρτόκουτα. Ακριβώς όπως όλα τα χειροποίητα αντικείμενα, τα κτίρια κατασκευάζονται για να μας διαφοροποιούν. Υπάρχει μια μπροστινή και μια πίσω πλευρά. Ψηλά και χαμηλά διαμερίσματα. Οι προνομιούχοι έχουν το γράμμα Α ή μερικές φορές το Β. Όσο πιο πίσω στο αλφάβητο τόσο χειρότερο το διαμέρισμα. Το υποσχόμενο φως και η θέα σπάνια συμπίπτουν με την πραγματικότητα. 

Τι μπορεί να περιμένει κανείς από μια πόλη που γυρίζει την πλάτη στο ποτάμι της; Είμαι πεπεισμένος ότι οι χωρισμοί, τα διαζύγια, η ενδοοικογενειακή βία, η πληθώρα των καλωδιακών της σταθμών, η έλλειψη επικοινωνίας, η νωθρότητα, η απάθεια, η κατάθλιψη, η αυτοκτονία, οι νευρώσεις, οι κρίσεις πανικού, η παχυσαρκία, η υπερένταση, η ανασφάλεια, η υποχονδρία, το άγχος και η καθιστική ζωή οφείλονται σε αρχιτέκτονες και οικοδόμους.

Υποφέρω απ' όλες αυτές τις ασθένειες εκτός από την αυτοκτονία...."

Πόσο εύκολο είναι να βρεις σε μία πόλη εκατομμυρίων, έναν ακόμα άνθρωπο; Πόσο μάλλον, να βρεις επιτέλους τον εαυτό σου; Πόσοι είναι διατεθειμένοι να γκρεμίσουν τοίχους μέσα κι έξω; "Μεσοτοιχίες" ο τίτλος της ταινίας. Αν κατεβάζετε ταινίες, αξίζει να την δείτε.

Ηχορρυπαντικές εξορμήσεις στη φύση (Ορειβασία στον Κίσσαβο και στους καταρράκτες της Καλυψώς με Σ.Ε.Ο. Κοζάνης)

Ωραίες οι εξορμήσεις στα βουνά, αλλά η μετάβαση με τα λεωφορεία των ορειβατικών συλλόγων για κάποιους, έστω και λίγους, που δεν αντέχουν το σκυλάδικο μπορεί να είναι και μαρτυρική. Εννοείται ότι όσοι διαφωνούν ή διαμαρτύρονται γίνονται αντιπαθείς και γραφικοί. Ζούμε σε εποχή απίστευτων θορύβων, αν στα σκυλάδικα, που δεν σταμάτησαν να παίζουν στο πήγαινε και στο έλα, προσθέσουμε και τη μουσική από τα μπιτσόμπαρα, όταν μετά την ορειβασία φτάσαμε σε κάποια παραλία (τουλάχιστον στη συγκεκριμένη εξόρμηση του Σ.Ε.Ο. Κοζάνης, στις 26-8-2018) για μια βουτιά. Όσο κι αν απομακρυνθείς από τα μπαρ, ακόμα και 100 μέτρα μακριά απ' αυτά, η ηχορρύπανση είναι μεγάλη. Σ΄αυτά δεν παίζουν σκυλάδικα, αλλά ένα άλλο βασανιστικό είδος. "Μήπως έπρεπε να σας βάλουν κλασική;" Όχι, κύριοι, αλλά μη μας λοιδορείτε και περιγελάτε μόνο και μόνο επειδή ζητάμε αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο.

Το φαράγγι ή οι καταρράκτες της Καλυψώς στον Κίσσαβο

Και στον Κίσσαβο φαράγγι και καταρράκτeς της Καλυψώς ; Μα πού κατοικούσε τελικά αυτή η θεά που κράτησε κοντά της τον ναυαγό Οδυσσέα τόσα χρόνια που να μην του δίνουν πια χαρά οι χάρες της. Κι αν πλάγιαζε μαζί της το ΄κανε από ανάγκη, γιατί το ήθελε η όμορφη νύμφη, όχι εκείνος. Στην Ωγυγία δε συνέβαιναν όλα αυτά; Και πού βρισκόταν ο τόπος αυτός; Κάπου στη Δυτική Μεσόγειο λένε, κοντά στο Γιβραλτάρ, κοντά στη Μάλτα ή μήπως αλλού; Ποιος να ξέρει; Σίγουρο είναι ότι ο τόπος ήταν μαγικός, παραδεισένιος, μας τα λέει αυτά ο ποιητής, ο Όμηρος :

"...Γύρω από τη σπηλιά θρασομανούσε δάσος με λεύκες, σκλήθρες,

κυπαρίσσια μυριστά. Πουλιά με τα φτερά τους τεντωμένα,

πάνω στους κλώνους κούρνιαζαν: γεράκια,

κουκουβάγιες και μακρύγλωσσες θαλασσινές κουρούνες .

Κι εκεί μπροστά να περιβάλλει τη βαθιά σπηλιά

μια νιούτσικη και καρπερή κληματαριά, σταφύλια φορτωμένη.

Τέσσερις κρήνες στη σειρά να τρέχουν, στο πλάι η μια της αλληνής,

κι όμως η καθεμιά αλλού το γάργαρο νερό της να ξεδίνει.

Στις δυο μεριές λιβάδια μαλακά μ' άγριες βιολέτες

κι άγρια σέλινα. Κι ένας θεός αν έρχονταν εδώ,

κοιτάζοντας αυτό της ομορφιάς το θαύμα, θα γέμιζε

αγαλλίαση η ψυχή του...."

Κατά κάποιο τρόπο κάθε τέτοιος τόπος, κάθε επίγειος παράδεισος, απομακρυσμένος, μέσα σε δάση, κοντά σε πηγές, όμορφος τόσο που να τον χαίρεσαι με όλες τις αισθήσεις σου, θα μπορούσε να είναι η κατοικία της θεάς ή έστω το εξοχικό της, κοντά στην κατοικία και των υπόλοιπων θεών για να κουβεντιάζουν που και που τα δικά τους.

Μπορεί να ερχόταν εδώ η θεά Καλυψώ για να γιατρέψει τον πόνο της απόρριψης, μιας θεάς από έναν θνητό, κοντό και μπασμένο - είναι κι ο έρωτας τυφλός - που όλο δακρυσμένο στις ακτές τον έβρισκε. Κάπου τα νεύρα της! Κι όλα αυτά για την Πηνελόπη! Από γινάτι τον κράταγε, γυναικεία αντιζηλία, ερχόταν όμως στον Κίσσαβο να πάρει τις ανάσες της.

Ανάσες πήραμε κι εμείς κοντά στην όμορφη φύση, αν και εμάς τους αρχάριους μας βγήκε η γλώσσα από την κούραση για να φτάσουμε. Είχε κόσμο, πολλοί γνωρίζουν το μέρος και έρχονται (καλό να πληθαίνουν οι φυσιολάτρες, σκουπίδια να μην αφήνουν), αλλά οι καταρράκτες αυτή την εποχή δεν έτρεχαν, χρησιμοποιούν τα νερά των πηγών στα καστανοπερίβολα. 

Διαβάζω ότι η καλύτερη εποχή για να επισκεφτείς το φαράγγι της Καλυψώς είναι η άνοιξη, πιο πολλά νερά, ησυχία, αηδόνια ..., αλλά και όποτε, πάλι καλά είναι!

Βροχή στο δάσος

Ο ήχος της βροχής στο δάσος, κάπου στον Κίσσαβο, στην κάθοδο προς Κουτσουπιά. Με Σ.Ε.Ο ΚΟΖΑΝΗΣ, Κυριακή. 26-8-2018.

Κάστανα Μελοιβίας ή Κισσάβου

Κρατήστε την όρεξη σας για τον Οκτώβριο. Προς το παρόν τα κάστανα ωριμάζουν στον Κίσσαβο και κοσμούν το μαντίλι μια περαστικής ορειβάτισσας, ας πούμε. Εξόρμηση στον Κίσσαβο και στο φαράγγι της Καλυψώς με  τον Σ.Ε.Ο. Κοζάνης στις 26-5-2018.

Σταβάνγκερ στη ΝΔ Νορβηγία (Stavanger), Ταξίδι στη Νορβηγία το καλοκαίρι του 2018

Σταβάνγκερ στη ΝΔ Νορβηγία. Η τρίτη σε πληθυσμό πόλη της χώρας με 230.000 κατοίκους περίπου που ασχολούνται με την αλιεία, ανθεί ιδιαίτερα το εμπόριο ρέγγας, τη ναυτιλία, τη ναυπηγική βιομηχανία, τη βιομηχανία κονσερβοποίησης ψαριών, το πετρέλαιο, τον τουρισμό. Από το 1969 και μετά οι κοντινές πετρελαιοπηγές έφεραν πολύ χρήμα στην περιοχή, το Σταβάνγκερ μεγάλωσε, αναπτύχθηκε, οι κάτοικοι πλούτισαν, ήρθαν κι άλλοι να εγκατασταθούν, αλλά η πόλη παρέμεινε όμορφη και διατήρησε το χρώμα της. 

Εδώ τίποτα δε γκρεμίζεται, ούτε καλύβι, ούτε τα παλιά ξύλινα σπίτια - ακόμα κι αυτά που έχουν γείρει - αλλά συντηρούνται, αναστηλώνονται και κοσμούν τις πόλεις. Στην πόλη αυτή υπάρχουν πολλές ξύλινες ή άλλες, πολυτελείς οι περισσότερες, μονοκατοικίες και λιγότερες πολυκατοικίες (όπως εμείς τις γνωρίζουμε) και ψηλά κτίρια (τουλάχιστον όπου περπατήσαμε).

Ο καιρός κρύος, ο αέρας πολύς, τα καλοκαίρια τους μικρά κι ατέλειωτοι χειμώνες. Στο σαλόνι του ξενοδοχείου το τζάκι έκαιγε και πολύ μας άρεσε που πυρώσαμε τα χέρια μας στις 21 Ιουνίου.

Ιδιαίτερα αναπτυγμένος και ο τουρισμός στην πόλη και στην ευρύτερη πανέμορφη περιοχή με τα φιόρδ, τις λίμνες, τα όμορφα βουνά και τα περιπατητικά μονοπάτια. Στο λιμάνι του Σταβάνγκερ δένουν τεράστια κρουαζιερόπλοια και το χρήμα γενικώς κινείται. Λειτουργεί στην πόλη και ένα εντυπωσιακό Μουσείο Πετρελαίου και άλλα Μουσεία, φυσικά. 

Δυστυχώς μείναμε λίγο, κρυώσαμε πολύ και dum spiro spero στα ίδια μέρη να ξαναβρεθούμε.

Kulning. Ταξίδι στη Νορβηγία το καλοκαίρι του 2018

Στη διαδρομή Flam - Myrdal με το τουριστικό τραίνο (περίπου 20-21 χιλιόμετρα στα Νορβηγικά βουνά), σε κάποια στάση μας για να απαθανατίσουμε από κοντά τα νερά ενός μεγαλύτερου, ανάμεσα στους πολλούς, καταρράκτη, μας περίμενε μια έκπληξη. Ψηλά και δίπλα στον καταρράκτη μια αέρινη γυναικεία μορφή, μια Σκανδιναβή νεράιδα εμφανίστηκε από το πουθενά και άρχισε να τραγουδά ένα Kulning. Τι είναι τα Kulning; Αρχαία σκανδιναβικά μελωδικά καλέσματα στη φύση, πιο συχνά καλέσματα στα ζώα τους για να τα συγκεντρώσουν από την ελεύθερη βοσκή. Μαγικά! Και φυσικά δραματικά σ' ότι αφορά τη φασαρία και την οχλοβοή των τουριστών. "Είδαν πολλούς Κινέζους και τους έβαλαν κινέζικη μουσική" είπε κάποια. Απ' όλα έχει ο μπαχτσές και στις εκδρομές.

Ο Δαυίδ της Κοπεγχάγης (The Royal Cast Collection - Statens Museum for Kunst)

- Ο Δαυίδ, σωστά;

- Ακούω και στο Αλέξανδρος. 

- Χαχαχα ... πώς από δω ή μάλλον και εδώ, στην Κοπεγχάγη; 

-Το κτίριο πίσω μου ήταν παλιά αποθήκη στο λιμάνι για ζάχαρη και ρούμι, αλλά οι Δανοί δε γκρεμίζουν τίποτα που αποτελεί κομμάτι της ιστορίας τους, των δραστηριοτήτων τους στην πόλη και μπορεί να αξιοποιηθεί με οποιονδήποτε τρόπο. Κι ό,τι χτίζουν, το κατασκευάζουν έτσι που να μπορεί να αντέχει στο χρόνο και να παραμένει στους αιώνες. Έτσι η αποθήκη πίσω μου έγινε ένα είδος γλυπτοθήκης (The Royal Cast Collection - Statens Museum for Kunst ) με αντίγραφα αγαλμάτων και αναγλύφων από την αρχαιότητα ως την αναγέννηση, τα περισσότερα κατασκευασμένα από γύψο ή χαλκό, όπως η αφεντιά μου. 4000 χρόνια ιστορίας και τέχνης βρίσκονται εδώ για να έχουν πρόσβαση οι πολίτες στην παγκόσμια τέχνη. Εσείς γιατί έτσι; 

- Πώς, δηλαδή; (καμώθ'κα την ανήξερη) 

- Δυο τρία παραδείγματα θα σου πω - που να αφορούν και στην πόλη σου - για να μη σε κουράζω τουρίστρια πράμα. 

- Μας πήραν πρέφα και οι πέτρες, έστω ο χαλκός, σκέφτηκα. 

- Είχατε δυο αποθήκες εκεί που χτίσατε τη νέα Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης. Μπορούσαν να αξιοποιηθούν κι ας χτίζατε το νέο έργο αλλού. Είχατε κεντρική πλατεία πάνω στην κεντρική πλατεία και πάλι νέα κεντρική πλατεία. Ανεπίτρεπτα πολλές οι αναπλάσεις. Είχατε σιδηροδρομικές γραμμές που τις ξηλώσατε και θριαμβολογήσατε γι' αυτό. Σχεδόν αίσχος. Αν συνεχίσω, δε θα ξέρεις από πού να φύγεις. Είσαι και τουρίστρια, μη στο χαλάσω. 

- Δαυίδ ή Αλέξανδρε, ένα θα σου πω. Μ' έκανες παμπόρ'

Gullfoss (Golden falls). Ταξίδι στην Ισλανδία τον Ιούνιο του 2018

Gullfoss ή χρυσός καταρράκτης, γιατί έτσι φαίνεται, όταν τον φωτίζει ο ήλιος. Εμείς, τις δυο μέρες που ήμαστε στο Ρέκιαβικ και τη γύρω απ΄αυτό περιοχή, όχι μόνο δεν είδαμε ήλιο, αλλά βροχή σε όλες τις παραλλαγές. Αρκετή βροχή, πολλή βροχή, βροχή με αέρα, βροχή με το τουλούμι ... μουλιάσαμε στη βροχή, χαχαχα...., αλλά την καλή μας διάθεση δεν τη χάσαμε ούτε στιγμή, γιατί ό,τι βλέπαμε ήταν μοναδικό και σπάνιo και  νιώθαμε ευγνώμονες για την εύνοια της τύχης να το ζούμε.

Ο Daniel ή Mink (ο κινέζος οδηγός και ξεναγός μας) μας διηγήθηκε την ιστορία της Sigriður Tómasdóttir που στις αρχές του 20ου αιώνα χρησιμοποιώντας τις οικονομίες της κατέφυγε στα δικαστήρια προκειμένου να μη μετατραπεί ο καταρράκτης σε  υδροηλεκτρικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας  και περάσει  στα χέρια  Άγγλων επενδυτών. Θεωρείται η πρώτη περιβαλλοντολόγος της Ισλανδίας και υπάρχει μνημείο αφιερωμένο σ΄αυτήν στο χώρο.

Ο καταρράκτης Gullfoss βρίσκεται στο φαράγγι του ποταμού Hvítá στη νοτιοδυτική Ισλανδία και εντάσσεται ως τουριστικός προορισμός στην εκδρομή που ονομάζεται  "χρυσός κύκλος". Είναι μεγάλος, εντυπωσιακός, ένας γίγαντας της φύσης που προκαλεί δέος. Όχι, δεν έχουν ανοίξει γύρω του κάθε λογής εμπορικά, καφέ, εστιατόρια. Δεσπόζει στο τοπίο , όπως του αρμόζει, και μόνον άνθρωποι απ΄όλο τον πλανήτη έρχονται να προσκυνήσουν τη μεγαλοσύνη του.

Παρά τα μπουφάν, τις αδιάβροχες πόντσο-σακούλες, τα σκουφιά και τις ομπρέλες βραχήκαμε. Όταν επιστρέψαμε στο βανάκι μας καθόμασταν πάνω στα βρεγμένα παντελόνια μας κι από την υγρασία τα τζάμια του αυτοκινήτου δεν έλεγαν να ξεθολώσουν. Βράχηκαν κι οι μηχανές μας και μόνον ο θεός της τύχης (μπατζανάκης του καταρράκτη), βοήθησε να μη χαλάσουν.

Βέβαια στο μουσικό βίντεο κλιπ στην αρχή της ανάρτησης (Artist: Live, album: Birds of Pray του 2003 ) οι δυο ερωτευμένοι νέοι δε διστάζουν να πέσουν με τα ρούχα τους στα νερά του Hvítá  και του Gullfoss για να ενωθούν, τι να σου κάνει ένα βρεγμένο παντελόνι για μια χώρα που αγάπησα (για όλες τα ίδια λέω) με την αγάπη σου στο πλάι. La vita e bella ούτως ή άλλως, ακόμα και με παλιόκαιρο.

Ξενάγηση στη ΒΔ Ισλανδία (περιστατικό)

" 'Ενα ποτηράκι τσίπουρο, αλκοόλ εν γένει, θα το πίναμε, κ. ξεναγέ" σκεφτήκαμε, όταν είδαμε τον ισλανδό ξεναγό μας με μικρά ποτηράκια μιας χρήσης που περιείχαν ένα διάφανο ποτό.

"Τι κι αν είναι πρωινή η ώρα, το κρύο το σηκώνει. Να ζεσταθεί το κοκαλάκι μας" σκεφτήκαμε, γιατί το κρύο είναι αρκετό στη βορειοδυτική Ισλανδία ακόμα και στο τέλος του Μαΐου.
Φευ, το ποτάκι ήταν νεράκι από τον πάγο που έλιωνε και σχημάτιζε ένα μικρό καταρράκτη στην πλαγιά του βουνού.

"Oh, it's something like tsipouro or raki, which are greek drinks ...." είπα εγώ με τα άψογα αγγλικά μου, χαχαχαχαχαχα .... "No, it is water from the source, very clean and tasty (!!!) ...." μου είπε και ήπια το δροσιστικό νεράκι. 

Πιο κάτω, σε ένα γήπεδο γκολφ (υπάρχουν αρκετά στην Ισλανδία), κάποιοι έπαιζαν. Παραδίπλα υπήρχε κάμπινγκ και κάποιοι κατασκήνωναν!!! Ισλανδοί αυτοί, έλληνες εμείς, διαφέρουμε.

Τους αγαπώ, μου άρεσαν τα φερσίματα τους, εννοείται αυτά που είδα κάτω από το πέπλο, τα αστεράκια και τα ροζ συννεφάκια της εκδρομής. Α, να μην ξεχνώ να τους ευχαριστώ. Takk fyrir, Ισλανδία και ισλανδοί, που είναι και η μοναδική λέξη που έμαθα και δεν ξεχνώ, γιατί την χρησιμοποίησα κάποιες φορές. Πολύ δύσκολη γλώσσα. Σκέτος γλωσσοδέτης. Το όνομα του ξεναγού, μετά την πέμπτη φορά, έπαψα να το ρωτώ, ντράπηκα.

Θερμοπίδακας Strokkur στην κοιλάδα Haukadalur στην Ισλανδία

                              

Γκέιζερ (Geysir), δηλαδή λυσσαλέος, λέγεται ο μεγαλύτερος θερμποπίδακας της Ισλανδίας και συνεκδοχικά όλοι. Σήμερα δεν εκρήγνυται τόσο συχνά και στα βίντεο βλέπετε το θερμοπίδακα με την ονομασία Strokkur που εκτοξεύει ζεστό νερό κάθε 6 -10 λεπτά, σε ύψος 15 - 40 μέτρων. Στεκόμασταν εκεί, σαν τα trollς της μυθολογίας τους (το τι κομψές εμφανίσεις κάναμε στην Ισλανδία, δε λέγεται, φαίνεται, χαχαχα...), για να δούμε το γεωλογικό αυτό φαινόμενο και να το απαθανατίσουμε. Παρά τον άσχημο καιρό παραμέναμε να δούμε τον θερμοπίδακα να εκρήγνυται καμπόσες φορές.

Η κοιλάδα Haukadalur, όπου και οι θερμοπίδακες, αλλά και ζεστές φυσικές πισίνες και φουμαρόλες μέσω των οποίων αναδύονται ζεστά θειούχα αέρια, είναι ένας από τους πιο επισκέψιμους τουριστικούς προορισμούς στην Ισλανδία και περιλαμβάνεται στην εκδρομή με την ονομασία "χρυσός κύκλος" (golden circle). Η περιήγηση αυτή περιλαμβάνει τα γκέιζερς, τον καταρράκτη Gullfoss, το ρήγμα μεταξύ Ευρώπης - Αμερικής, τη διαδρομή προς αυτά. Όλα ενδιαφέροντα και διαφορετικά από τις εικόνες που συνήθως βλέπουμε.

Κάποιοι χαρακτηρίζουν το ηφαιστειογενές τοπίο της Ισλανδίας σεληνιακό ή απόκοσμο ή αλλόκοτο. Γυρίστηκαν και σκηνές του Game of Thrones στη χώρα αυτή. Τι να πω; Εγώ ένιωθα ζεστά κι αν έκανε κρύο με βροχή, όλα μου φαίνονταν συναρπαστικά.. Είχαμε βέβαια κι έναν απολαυστικό οδηγό - ξεναγό στο βανάκι μας των 6 ατόμων, Κινέζο στην καταγωγή, παρακαλώ, ένα ψηλό παλικάρι 34 ετών που πήγε πριν δέκα χρόνια στην Ισλανδία για σπουδές (είναι πολύ φθηνά τα δίδακτρα) και παρέμεινε εκεί. Daniel έγινε ο κινέζος Mink, αγαπά την Ισλανδία ως πατρίδα του, γιατί και οι Ισλανδοί αγαπούν τους μετανάστες. Τραγουγούσε με την ωραία φωνή του ισλανδικά τραγούδια και μας ερμήνευε τους στίχους στα αγγλικά. Πολυτάλαντος, φιλικός, επεξηγηματικός, φιλότιμος, με πολύ χιούμορ, μας έκανε να νιώσουμε τόσο χαλαρά και ευχάριστα που όλα μου φαίνονταν γήινα, αλλά θα ξαναπώ διαφορετικά. Μας ξενάγησε και στο Ρέκιαβικ, παραπάνω ώρα απ΄αυτές που πληρώθηκε και μας έδωσε πολλές χρήσιμες πληροφορίες για όλα. 

Στη γύρω από την κοιλάδα Haukadalur περιοχή, λειτουργούν εγκαταστάσεις με θερμά ιαματικά λουτρά, εστιατόρια (με ωραίες ζεστές σούπες), καταστήματα σουβενίρ, ξενοδοχεία. Οι τουρίστες πολλοί και απτόητοι στα καιρικά φαινόμενα, πώς αλλιώς να κάνεις τουρισμό στην Ισλανδία, αν δεν είσαι αποφασισμένος να κρυώσεις, να βραχείς...; Εξάλλου οι περιπετειώδεις εκδρομές μένουν περισσότερο στη μνήμη μας και προϊόντος του χρόνου, συνήθως γελάμε με τις περιπέτειες αυτές. 

Για τα υπόλοιπα αξιοθέατα του "χρυσού κύκλου" σε άλλη ανάρτηση για να μην κουράζω. Είναι τόσα που θέλω να καταγράψω πρώτα πρώτα για μένα.

Η Ισλανδία με δυο λόγια

Αν μου έλεγαν να περιγράψω την Ισλανδία όσο πιο σύντομα μπορώ, με δώδεκα, ας πούμε, λέξεις, θα έλεγα: υπαλπική, μακρινή, απομονωμένη, διαφορετική, κρύα, βροχερή, παγωμένη, ηφαιστειογενής, ακριβή (για μας), ψαρότοπος, ανθρώπινη, πολιτισμένη.

Αν μου έλεγαν να την περιγράψω με δώδεκα περιφράσεις ή μικρές προτάσεις θα έλεγα: 

• ένας τόπος με γεωλογικά και φυσικά φαινόμενα διαφορετικά, που γι' αυτά κυρίως τον επισκέπτεσαι.
• με τοπία διαφορετικά απ' αυτά της υπόλοιπης Ευρώπης
• με μικρές πόλεις και οικισμούς (μεγάλη πόλη μπορεί να θεωρηθεί μόνο το Ρέκιαβικ)
• με μεγάλες μέρες ή μεγάλες νύχτες
• με μεγάλους χειμώνες, πάγους, χιόνια, κρύα, βροχές, "παλιόκαιρο" για όποιον είναι συνηθισμένος στη ζέστη
• με ανύπαρκτη σχεδόν εγκληματικότητα
• με βουνά, βουνά, βουνά ..., με λίμνες, λίμνες, λίμνες ..., με ποτάμια, ποταμάκια, ρυάκια ..., με καταρράκτες πολλούς, μεγάλους και μικρούς, με ηφαιστειογενή "λιβάδια", με τεράστιες εκτάσεις θερμών πηγών και παγετώνων
• με πάρα πολλές φάρμες ζώων και ψαριών και στα πιο μακρινά και απομονωμένα μέρη.
• με περιορισμένη πανίδα, πρόβατα, γελάδια, κότες, άλογα, αλεπούδες, αλλά πολλά πουλιά, αγριόπαπιες, γλαροπούλια, το χαρακτηριστικό πουλί φρατέρκουλα (puffin ή παπαγάλος της θάλασσας ή κλόουν του ωκεανού) και ό,τι άλλο δε γνωρίζω ή δεν πληροφορήθηκα. Περιορισμένη και η χλωρίδα. Λίγα δέντρα, δεν υπάρχουν οπωροφόρα, εκτός θερμοκηπίων, όποιος φυτεύει δέντρα μνημονεύεται, ενώ πιο πράσινη γίνεται η Ισλανδία κυρίως στο νότιο κομμάτι της και ειδικότερα στην περιοχή γύρω από το Ρέκιαβικ. ΝΑ δεν πήγαμε και δε γνωρίζω.
• με ξύλινα σπιτάκια σαν ζωγραφιά, παντού στην ύπαιθρο και στη Ντάουν Τάουν του Ρέκιαβικ (το παλιό κομμάτι της πόλης)
• με ραγδαία αναπτυσσόμενο τουρισμό την τελευταία δεκαετία και ψαροτουρισμό, καθότι η Ισλανδία είναι ψαρότοπος, κυρίως για σολωμούς και μπακαλιάρους.
• με ευγενικούς, ευαίσθητους, αντιρατσιστές και πολιτισμένους  Βίκινγκς

Αν μου έλεγαν να μιλήσω ελεύθερα για την Ισλανδία και την εκδρομή μας σ' αυτή, θα μπορούσα να γράψω κάποιες ιστορίες για όσα είδα και μου άρεσαν, όσα έπεσαν στην αντίληψη μου, όσα μας αφηγήθηκαν ντόπιοι ξεναγοί και όσα η καλή διάθεση του τουρίστα αποθηκεύει στην καρδιά και στο νου σαν τροφή για την καθημερινότητα που διεκδικεί τη μερίδα του λέοντος στις ζωές μας. Αυτά στο μέλλον.