Ριάντ στο Μαρόκο και κατασκηνώσεις στην έρημο Μετζούρκα (Ταξίδι στο Μαρόκο τον Μάρτιο του 20220

 Για ολοκληρωμένη εμπειρία στο Μαρόκο πρέπει να μείνουμε σε ριάντ, είπαν κάποιοι της παρέας. Ωραία ήταν! Στις Μεντίνες του Μαρόκου υπάρχουν πλήθος για όλα τα βαλάντια. Είναι παραδοσιακές αρχοντικές κατοικίες που οι περισσότερες μετατράπηκαν σε ξενοδοχεία. Χτισμένες γύρω από μια εσωτερική κεντρική αυλή, με πορτοπαράθυρα που βλέπουν προς τα μέσα για την προστασία της ιδιωτικής ζωής και διακοσμημένες περίτεχνα, κυρίως με ψηφιδωτά πολύχρωμα πλακάκια, τα zellige, κρήνες, φανάρια και φωτιστικά έργα τέχνης, ψαθωτά, βερβέρικα χαλιά και υφαντά, κομψοτεχνήματα της ξυλουργικής τους τέχνης σε πόρτες και έπιπλα, καγκελαρίες, πίνακες, καθρέφτες, όλα αξιοπρόσεκτα μικρά αριστουργήματα. 

Στο Μαρακές μείναμε στο ριαντ  New Moon (http://new-moon.marrakeshhotelsmorocco.com/el/) σίγουρα πολύ καθαρό, κάτι που είναι κύριο ζητούμενο στο Μαρόκο. Στην καρδιά της παλιάς πόλης, πράγμα που μας βοήθησε να κυκλοφορούμε εύκολα και μόνοι μας. Δυο ευγενέστατα, όμορφα και χαμογελαστά παιδιά ήταν εκεί για όλα, ντυμένοι με βερβερικές στολές για το ατμοσφαιρικό του πράγματος, να μας μαθαίνουν μαροκινές λέξεις, σουκράν που πάει να πει ευχαριστώ, σμπαλχαχίρ που πάει να πει καλημέρα ... που όμως στα βερβέρικα είναι κάπως αλλιώς, έτσι. Πώς να συγκρατήσουμε όμως κι εμείς τόσα πολλά με τέτοιο καταιγισμό πληροφοριών μέσα σε λίγες μέρες; Οι ίδιοι μάθαιναν πιο εύκολα τις λέξεις και πληροφορίες που τους δίναμε εμείς. Μικρές πολιτιστικές ανταλλαγές. Το πρωί μας ξυπνούσαν τα πουλάκια του ριάντ! Αλήθεια. Ήταν μαγικό! Ή ο ένας εκ των δύο παλικαριών με την κιθάρα του. Κανένας ήχος από το πολύβουο κέντρο του Μαρακές δε φτάνει στο ριαντ, είναι τέτοια η αρχιτεκτονική τους. Οι ταράτσες τους πανέμορφες για χαλάρωση, στην ανατολή και στη δύση του ήλιου ακόμα πιο όμορφες.

Στο Νταντές, στο νοτιοανατολικό Μαρόκο, μείναμε στο riad-luxury-dades (https://www.helpmecovid.com/ma/136425_riad-luxury-dades), όλα καλά κι εκεί, αλλά παγώσαμε, παρά τον κλιματισμό που διαθέτουν τα δωμάτια. Χτισμένο ψηλά στα άγρια κόκκινα βουνά της περιοχής, παρά τις μάλλινες κουβέρτες που ρίξαμε πάνω μας το βράδυ, ξυπνήσαμε πιασμένοι απ΄ το νυχτερινό κουλούριασμα. Για μπανάκι, ούτε λόγος. Το σκεφτόσουν ακόμα και για την ανάγκη σου. Ένα βράδυ μείναμε κι ο ήλιος της επόμενης μέρας μέσα από τα τζάμια του βαν μας ήταν βάλσαμο και ζέστανε τα παΐδια μας. Αλλά δεν ξέραμε πόσο κρύο μας περίμενε στην έρημο το βράδυ.

Πανέμορφα, περιποιημένα, καθαρά, ατμοσφαιρικά τα camp της ερήμου Μετζούρκα στα νοτιανατολικά του Μαρόκου. Η διαδρομή με τις καμήλες στην έρημο μαγική, το πρώτο τσαγάκι υποδοχής κάτω από την τέντα και τον έναστρο ουρανό, ωραίο στο Merzouga Luxury Desert Camp (https://cameltripsluxurycamp.com/). Το φαγητό, το μικρό μας γλεντάκι με τα ευγενέστατα, κι εδώ, παιδιά που δουλεύουν στον τουρισμό, όλα διαφορετικά και όμορφα, πολύ όμορφα. Η τέντα μας, σύγχρονη εσωτερικά ως προς τις ανέσεις της, μεγάλη και εντυπωσιακή, ένα κανονικό δωμάτιο καλού ξενοδοχείου, με βερβέρικες παραδοσιακές πινελιές μόνο στα χαλιά, τα στρωσίδια και κάποια έπιπλα. Το πιο χρήσιμο έπιπλο αποδείχτηκε το μπαούλο με τις μάλλινες κουβέρτες. Ρίξτε το βράδυ πάνω σας τρεις κουβέρτες - είναι και βαριές - μας είπαν. Ρίξαμε δύο και το μετανιώσαμε. Διπλωμένοι όλο το βράδυ και πάλι κρυώναμε, αλλά πώς να σηκωθείς για την τρίτη, τέταρτη κουβέρτα και να χάσεις το μισούπνι σου; 

Ο πρωινός ήλιος, η ανατολή στην έρημο, οι βόλτες με τα τζιπ, έσβησαν την βραδινή κακουχία κι όπως συμβαίνει πάντα στο σουρωτήρι των στιγμών, κρατήσαμε τις ωραίες που ήταν και οι πολλές.  

Το Μαρόκο και οι ταράτσες του (ταξίδι στο Μαρόκο)

 Στο Μαρακές, Εσσαουίρα, Νταντές...παντού στο Μαρόκο οι ταράτσες που έχουν μετατραπεί σε εστιατόρια και τσαγιερίες- καφέ ή αυτές των ριάντ, των παλιών αρχοντικών που σε μεγάλο βαθμό μετατράπηκαν σε ξενοδοχεία, είναι ιδιαίτερα γραφικές, ελκυστικές και όμορφα διακοσμημένες. Με θέα στο παλιό κομμάτι των πόλεων (εκεί βρίσκονται), σε μιναρέδες που δεσπόζουν και στέλνουν τα ηχητικά κύματα της ψαλμωδίας του Μουεζίνη παντού, πολλάκις την ημέρα, με θέα σε άλλα μπαλκόνια, σε άλλες ταράτσες με απλωμένα ρούχα, σε μικρές πισίνες και τζακούζι ξενοδοχείων, σε χαλάσματα, σε δορυφορικές κεραίες που έχουν όλοι στα σπίτια τους για την εκεί αποβλάκωση, με θέα στην ανατολή και στη δύση, όταν το κόκκινο του ουρανού γίνεται ένα με το κόκκινο των πόλεων του Μαρόκου. Είναι πολύ όμορφα! Και τα φαγητά τους, τα περισσότερα ψημένα στα tajine, σε πήλινα σκεύη, αυτά με το ψηλό καπάκι, νόστιμα και δοκιμάσαμε αρκετά, πάντα συστημένα στο Μαρόκο για σιγουριά. Αλκοόλ δε σερβίρεται, το ισλάμ το απαγορεύει. Υπάρχουν όμως ταράτσες, ξενοδοχεία, καφέ, κυρίως για τουρίστες κι εκεί επιτρέπονται όλα, τα πάντα για όλους τους ουρανίσκους και τα γούστα. Η φωνή του μουεζίνη και οι στιγμές χαλάρωσης στις ταράτσες που καθίσαμε θα γλυκαίνουν τη ζωή μου κάθε φορά που έρχονται στο νου. " Άρμεγε με τα μάτια σου το φως της οικουμένης " είπαμε.

Αργκανόδεντρα και αργκανέλαιο (ταξίδι στο Μαρόκο)

Θαυματουργό το αργκανέλαιο για μποτέ γυναικών και αντρών. Για τα μαλλιά (έπρεπε να φτάσουμε στο Μαρόκο για να βρούμε τη λύση για την καράφλα, μου είπε😂😂) για το δέρμα προσώπου και σώματος. Νιάτα θα βγάλουμε😂😂. Αγοράσαμε ένα μικρό μπουκαλάκι μόνο, το έχουν ακριβό. Κι αυτό γιατί νιώσαμε κάπως υποχρεωμένοι σε μια επίδειξη παραγωγής του. Άσε που παράγεται, μας είπαν, με δύο τρόπους. Τρώνε οι κατσικούλες τους καρπούς του δέντρου, κάνουν τα κακαραντζάκια τους, τα καθαρίζουν, αποξηραμένα φαντάζομαι, κι από κει και πέρα παίρνουν τους πυρήνες, τα κουκούτσια και τα επεξεργάζονται για το πλούσιο έλαιο που δίνουν. Αλλιώς οι αγρότες αποξηραίνουν τους καρπούς στην ύπαιθρο, αφαιρούν το σαρκώδη πολτό για ζωοτροφή, μερικές φορές μηχανικά πλέον και για τους πυρήνες ακολουθείται η διαδικασία πυρηνοσύνθλιψης για παραγωγή ελαίου.

Το άλλο παράδοξο με τον καρπό άργκαν και τα αργκανόδεντρα είναι ότι έχουν εκπαιδεύσει κατσικούλες να κάθονται με τις ώρες πάνω στα δέντρα αυτά σαν ατραξιόν για τους τουρίστες. Πηγαίνοντας προς την Εσσαουίρα, στο νοτιοδυτικό Μαρόκο -εκεί ευδοκιμούν τα δέντρα αυτά - ανά τακτά διαστήματα βλέπεις αργκανόδεντρα με κατσίκες πάνω στα κλαδιά τους - σε κάποιες περιπτώσεις έχουν και πρόσθετα ξύλα ή σανίδες για να στέκονται - σαν τσαμπιά από σταφύλια. Κάτω από τα δέντρα δυο τρεις, επιχειρηματίες ας πούμε, Μαροκινοί, περιμένουν τους τουρίστες που θέλουν να τραβήξουν φωτογραφίες σε οτιδήποτε συνδέεται με μια διαφορετική ιστορία, εμάς εν προκειμένω,😂😂 Με το αζημίωτο οι φωτό, μικροαμοιβές, χαρτζιλίκι δηλαδή τους δίνεις. Πενία τέχνας κατεργάζεται.  Σου βάζουν και κάτι όμορφα μικρά κατσικούλια στην αγκαλιά, θεωρώντας πως δεν έχεις ξαναδεί. 😂😂 Για λίγο νιώθεις κάτι σαν Νεοϋορκέζα. Ζεις κι εσύ σαν παραμύθι την αλληλοεξαπάτηση. Είναι τα ταξίδια και γι΄αυτό. 

Καζαμπλάνκα (ταξίδι στο Μαρόκο)

Καζαμπλάνκα, η πόλη με τα λευκά σπίτια. Η μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη του Μαρόκου (περίπου 3,5 εκατομμύρια), το μεγαλύτερο λιμάνι του, το σπουδαιότερο βιομηχανικό του κέντρο. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις δεν είναι ιδιαίτερα γραφική, παρά μόνο στη Μεντίνα (την παλιά πόλη) που είναι μικρότερη απ' αυτή του Μαρακές. Επικρατεί το άσπρο στα σπίτια και κτίρια της σύγχρονης και παλιάς πόλης, όπου κατοικούν ευκατάστατοι σε αρχοντικά και πολυτελή σπίτια διαυγέστερο, όπου κατοικούν φτωχοί πιο λερωμένο και ξεφτισμένο, χωρίς λάμψη, όπως και οι ζωές τους. 

Η μονοήμερη εκδρομή στην Καζαμπλάνκα δε βοήθησε να έχουμε πολύ σαφή εικόνα, σίγουρα όμως δε μας άρεσε, όσο το νότιο κομμάτι του Μαρόκου. Διέξοδος για την πόλη, για πλούσιους και φτωχούς, ο γέροντας ωκεανός. Εκεί όλοι φαίνεται να απολαμβάνουν τη θέα, τα κύματα, την αύρα του. Εκεί για λίγο όλοι είναι ίσοι μπροστά στο μεγαλείο της απεραντοσύνης του. 

Στην Καζαμπλάνκα και το μεγαλύτερο τζαμί του κόσμου, το καύχημα του Αραβικού κόσμου. Εκεί και στα άλλα τεμένη ολόκληρου του Μαρόκου την ώρα της προσευχής, αρκετές φορές τη μέρα, οι άντρες πάνω στα χαλάκια τους, πρόχειρα στα αυτοκίνητά τους, προσεύχονται. Ο οδηγός του βαν μας, μας άφησε να τον περιμένουμε ώρα πολύ αρκετές φορές, εγκλωβισμένοι χρονικά μόνον ή στο κρύο, σε έναν κόσμο όπου η ώρα της προσευχής είναι προτεραιότητα όλων. " Έχω αφήσει πράγματα σε μαγαζί πριν το ταμείο κι έχω φύγει " μας είπε η Άλια, η ελληνομαροκινή συνοδός μας, γιατί αλλιώς περιμένεις να τελειώσουν, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Ακόμα και στην εθνική οδό, βλέπαμε νταλίκες και αυτοκίνητα να παρκάρουν στην άκρη και να βγαίνουν οι οδηγοί με τα χαλάκια τους να προσευχηθούν. Προσευχόμασταν και μεις να μη μας παρατήσει ξανά ο Μόμα στο πουθενά για τις απαιτητικές θρησκευτικές του ανάγκες. 

Το είπε και ο Humphrey Bogart στην ταινία Καζαμπλάνκα, " τα πράγματα ποτέ δεν είναι τόσο άσχημα ώστε να μην μπορούν να χειροτερέψουν". Πόσο σωστό, γενικά για τη ζωή και όχι για τα ασήμαντα που παραπάνω ανέφερα! Παρεμπιπτόντως καμιά σκηνή της ταινίας αυτής δε γυρίστηκε στην Καζαμπλάνκα. Απογοητεύτηκα κάπως, έχασε δις τη γοητεία της η πόλη, καθώς κατώτερη και σαν εικόνα των προσδοκιών μου. Παραφράζοντας, "θα έχουμε πάντα στην καρδιά μας το Μαρόκο", όπως και κάθε μέρος αυτού του πλανήτη που είχαμε την τύχη να επισκεφτούμε.

Μαρακές, η κόκκινη πόλη του Θεού (ταξίδι στο Μαρόκο)

Το κόκκινο του Μαρακές σε φωτογραφίες. Η κόκκινη πόλη ή πόλη του Θεού (αυτό σημαίνει στα βερβερικά) στο νοτιοδυτικό Μαρόκο, κοντά στην οροσειρά του Άτλαντα, παλιά πρωτεύουσα, κατά τη γνώμη μου, είναι η πιο ενδιαφέρουσα μεγάλη πόλη του Μαρόκου, γι' αυτό και ιδιαίτερα τουριστική.