Translate

21 Απριλίου 2016

Το Μοναστήρι της Πάρμας του Σταντάλ


Στα πλαίσια της απόφασης να διαβάσω ό,τι δεν διάβασα και μπορέσω από κλασική λογοτεχνία και των δυνατοτήτων που μου δίνει η σχολική δανειστική βιβλιοθήκη, έπεσε στα χέρια μου "το Μοναστήρι της Πάρμας" του Σταντάλ.

Ας γράψω, λοιπόν, λίγα πράγματα για το πώς μου φάνηκε το βιβλίο ως απλή αναγνώστρια. Διαδραματίζεται την εποχή που ο Ναπολέοντας εισβάλλει στην Ιταλία (1796) - χωρισμένη ακόμα σε πολλά μικρά κρατίδια - αντιπροσωπεύοντας ό,τι πιο φιλελεύθερο υπήρχε τότε στην Ευρώπη. Κατά κάποιο τρόπο οι υποστηρικτές του αποτελούν τους αριστερούς της Ευρώπης εκείνης της περιόδου. Είναι οι Ιακωβίνοι, που διώκονται και φυλακίζονται από τους ηγεμόνες των ιταλικών βασιλείων, κρατιδίων, δουκάτων κλπ κάποια απ' αυτά υπό τον Αυστροουγγρικό έλεγχο.


Οι πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος ανήκουν στην τάξη των ευγενών, κανείς δεν θέλει να χάσει την εξουσία και τα προνόμια του, βλέπουν και αντιμετωπίζουν τους αστούς και κάθε άλλον που δεν ανήκει στην κλειστή τάξη τους ως παρακατιανούς κι ο Ναπολέοντας αντιπροσωπεύει γι΄αυτούς μια πιο μοντέρνα και χαρούμενη Αυλή. Ο ήρωας του βιβλίου, έφηβος ακόμα, ξεφεύγει από την επιτήρηση του φιλοαυστριακού αυταρχικού πατέρα του για να πολεμήσει στο πλευρό του μεγάλου στρατάρχη, χωρίς ουσιαστικά να έχει συνειδητοποιήσει για ποιο σκοπό ή ποια ιδανικά πρόκειται να υπερασπιστεί. Κάπως έτσι φαίνεται να ακολούθησαν τον Ναπολέοντα εκατοντάδες χιλιάδες νέοι, που έπεσαν στα πεδία των μαχών σαν θερισμένα στάχυα με την αξία της ζωής τους να αποτιμάται ας πούμε όσο και το ξεροκόμματο που αυτά μπορούν να αποδώσουν, Με πετυχημένο τρόπο, με ειρωνεία και σαρκασμό ο Σταντάλ περιγράφει τις σκηνές που ο αμούστακος έφηβος ήρωας του προσπαθεί να γίνει ήρωας στο σφαγείο της μάχης του Βατερλώ, απ' όπου τελικά και θα γλιτώσει χωρίς να μπορεί καν να συνειδητοποιήσει αν τελικά πολέμησε ή όχι. 



Παρόλα αυτά στα μάτια κάποιων πιο συνειδητοποιημένων για τα ισχύοντα στη ζωή σ' αυτές τις Αυλές κι όχι μόνον, όπου ο θάνατος σου η ζωή μου, ο ήρωας μας είναι ένας Ιακωβίνος κι έτσι ακολουθεί η φυγάδευση του από τα πάτρια εδάφη με την βοήθεια των γυναικών της οικογενείας του και κυρίως της δούκισσας θείας του που θα τον προστατεύει σε όλη του τη ζωή και θα φροντίζει πριν απ' αυτόν γι' αυτόν, με την υπερβολή που φροντίζουμε εμείς οι γονείς σήμερα για τα βλαστάρια μας. Ή μήπως εδώ υπάρχει ένας έρωτας μεγάλος; 

Νέος καθώς είναι ο Φαμπρίτσιο συχνά προβαίνει σε επιπόλαιες ενέργειες, μπλέκει σε καταστάσεις από τις οποίες πάντα φροντίζει να τον ξεμπλέκει η αγαπημένη του θεία. Έτσι, "το Μοναστήρι της Πάρμας" είναι ένα βιβλίο με μεγάλη πλοκή, που ως επί το πλείστον σχετίζεται  με τις μηχανορραφίες της Αυλής των διαφόρων οίκων, ηγεμόνων, αρχιεπισκόπων κλπ. Κι όπως σωστά ο ίδιος ο Σταντάλ λέει: "ο άνθρωπος που πλησιάζει την Αυλή διακινδυνεύει την ευτυχία του, αν είναι ευτυχισμένος, και εν πάση περιπτώσει εξαρτά το μέλλον του απ' τις μηχανορραφίες μιας καμαριέρας." Η βρωμιά και ο πόλεμος για την εξουσία (κοσμική και εκκλησιαστική) και τον πλούτο είναι όμοια μ' αυτά που βλέπουμε στις μέρες μας ή καλύτερα το αντίστροφο. Άρα; Τι άλλαξε; Οι τίτλοι ίσως!

Εννοείται ότι η ηθική συμπεριφορά χαλαρώνει ανάλογα με το χρυσάφι που κατέχεις. Ερωμένοι, ερωμένες, δωροδοκίες, ανήλικοι και ανήλικες με εξουσία στα χέρια τους χωρίς την δέουσα λογική ή ωριμότητα, πιστοί και άπιστοι υπηρέτες, σπιούνοι, κυνηγημένοι επαναστάτες, λαός που κολακεύεται όταν ένας ευγενής τους απευθύνει το λόγο ή τους δέχεται στο μέγαρο του, όλοι τους θεοσεβούμενοι ή μάλλον θεοφοβούμενοι. Σαν να μην άλλαξαν και πολλά μέχρι σήμερα! Για παράδειγμα οι εικόνες ανθρώπων που σπεύδουν να σφίξουν τα χέρια βρόμικων και απαίδευτων πολιτικών με την ελπίδα κάποιου ανταλλάγματος είναι τόσο συχνές, που λες δεν πέρασε μια μέρα!


Βέβαια ο Σταντάλ δε βάζει τους ήρωες του να εκφράζουν σπουδαίες σκέψεις ή κρίσεις. Ζουν, δρουν και είναι οι πράξεις και οι σκέψεις τους που εκφράζουν έμμεσα την πραγματικότητα της ζωής - ειδικότερα εκείνης της περιόδου - και των ανθρώπινων χαρακτήρων που τη διαμορφώνουν. Ίσως είναι ένα από τα βιβλία με τα λιγότερα αποφθέγματα ή ρήσεις που συνήθως ξεκόβουμε ως κάτι ιδιαίτερα φιλοσοφημένο για να αποδώσουμε μια ιδέα, μια αντίληψη, μια σημαντική κρίση. Όλα αυτά εξάγονται, αλλά δεν δίνονται ξεκάθαρα με την ωραία κατά τα άλλα λογοτεχνική πένα και γλώσσα του συγγραφέα.

Κι ενώ η πλοκή των γεγονότων είναι πυκνή και λεπτομερής, στο τέλος του βιβλίου, θαρρείς  κι ο ίδιος ο Σταντάλ βαρέθηκε να μιλάει πια γι' αυτήν την ιστορία τόσο λεπτομερώς και μαζεύει σημαντικά γεγονότα και εξελίξεις αποδίδοντας τα σχεδόν περιληπτικά!

Εν κατακλείδι το βιβλίο με κέρδισε γρήγορα, δεν ήθελα να το αφήσω πριν το τελειώσω και είναι αρκετά καλό, αν δεν βαριέστε να διαβάζετε για Αυλές, βασιλείς, ηγεμόνες, ίντριγκες, ρομαντικούς έρωτες, πρωτόκολλα και άλλα αναπόσπαστα στοιχεία του στενού κύκλου των βασιλιάδων της Ευρώπης, τότε, τώρα και εις του αιώνας των αιώνων. 


Και λίγα βιογραφικά στοιχεία για τον Σταντάλ: 
Ο Μαρί-Ανρί Μπεϊγέ (γαλλικά:Marie-Henri Beyle, 23 Ιανουαρίου 178323 Μαρτίου 1842), γνωστότερος με το φιλολογικό του ψευδώνυμο Σταντάλ (Stendhal), ήταν Γάλλος συγγραφέας. Οι βαθύτατες ψυχολογικές αναλύσεις του στα «μυθιστορήματα μαθητείας» που έγραψε, τον τοποθετούν στην πρώτη σειρά των μυθιστοριογράφων του 19ου αιώνα. Τα περιφημότερα από τα μυθιστορήματα αυτά, Το Κόκκινο και το Μαύρο και Το μοναστήρι της Πάρμας, αναφέρονται σε νέους με ρομαντικούς πόθους, δύναμη αισθημάτων και όνειρα δόξας.
Διορίστηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας (Conseil d'État) το 1810 και έλαβε μέρος ως αξιωματικός της Επιμελητείας στην εκστρατεία του Ναπολέοντα στη Ρωσία (1812). Εγκαταστάθηκε μετά στο Μιλάνο ως το 1821 και διετέλεσε πρόξενος της Γαλλίας στην Τεργέστη και στην Τσιβιταβέκκια. Υπήρξε λάτρης της Τέχνης, της Ιταλίας και των γυναικών. 

    Δεν υπάρχουν σχόλια:

    Δημοσίευση σχολίου